Özet
Bu yazı, yurt dışında (örneğin Almanya) inşaat faaliyeti gösteren Türk şirketlerinin şube kazançlarının Türkiye’deki kurumlar vergisi uygulamasına etkisini, istisna şartlarını, kur farklarının değerlendirilmesini ve yabancı ülkede ödenen vergilerin mahsubunu açıklamaktadır.
Yurt dışında şube açarak faaliyet gösteren Türk firmalarının, elde ettikleri kazançların Türkiye’de nasıl vergilendirileceği sıkça karşılaşılan bir sorudur. Özellikle inşaat, montaj ve teknik hizmet faaliyetleri gibi uluslararası projelerde elde edilen gelirlerin Kurumlar Vergisi’ne tabi olup olmadığı, kur farkları ve yurt dışı vergilerin mahsup edilip edilemeyeceği soruları, muhasebe ve vergi uygulayıcılarının gündemindedir.
1. Tam Mükellefiyet ve Yurt Dışı Kazançlar
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3. maddesine göre, Türkiye’de kanuni veya iş merkezi bulunan şirketler, hem yurt içi hem de yurt dışı kazançları üzerinden vergilendirilir. Yani Almanya’daki bir şubenin kazancı da Türkiye’de beyana tabidir.
2. İstisna Uygulaması: Kurumlar Vergisi Kanunu Madde 5/h
Yurt dışında yapılan ve orada tamamlanan inşaat, montaj, onarım veya teknik hizmetler neticesinde elde edilen kazançlar, Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna tutulur. Ancak bu istisna için bazı koşullar vardır:
- Faaliyet yurt dışında yapılmalı ve orada tamamlanmalı.
- Elde edilen kazanç Türkiye’deki genel sonuç hesaplarına aktarılmalı.
Kur farkları bu noktada önemlidir. Döviz bazlı kazançlar genel sonuç hesaplarına intikal ettirildiğinde Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır.
3. Döviz Transferi ve Kur Farklarının Değeri
İstisna kapsamına giren işler için:
- İş tamamlanıp genel sonuç hesaplarına aktarıldıktan sonra Türkiye’ye getirilen dövizin kur farkı kazançla ilişkilendirilmez, doğrudan kurum kazancı sayılır.
- Ancak, işin devam ettiği süreçte Türkiye’ye gelen dövizdeki kur farkları, geçici vergi dönemi tamamlanana kadar istisna kapsamında değerlendirilir.
4. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu
Eğer Almanya’da yapılan inşaat işi istisna kapsamında değerlendiriliyorsa, bu kazançtan dolayı Almanya’da ödenen kurumlar vergisinin Türkiye’de hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir. Bu durum, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 33. maddesine ve ilgili tebliğe dayanmaktadır.
10 Soru 10 Cevap
- Türkiye’deki şirketin yurt dışı şubesinden elde ettiği kazanç vergilendirilir mi?
Evet, genel kural olarak tüm kazançlar Türkiye’de beyana tabidir. - İnşaat işi yurt dışında yapılırsa vergi istisnası var mı?
Evet, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/h maddesi kapsamında istisnadır. - Kazancın Türkiye’ye getirilmesi zorunlu mu?
Hayır, kazancın fiziken getirilmesi gerekmez; muhasebeye aktarılması yeterlidir. - Kur farkları vergiye tabi midir?
İş tamamlandıktan sonra getirilen dövizin kur farkı kurum kazancıdır, istisna kapsamında değildir. - İş devam ederken gelen döviz ne olur?
İşin tamamlandığı geçici vergi dönemine kadar gelen dövizin kur farkı istisna sayılır. - Yurt dışında ödenen vergi Türkiye’de mahsup edilir mi?
Hayır, istisna kazanç üzerinden yurt dışı vergi mahsubu yapılamaz. - Kazanç hangi kurla değerlendirilir?
Merkez Bankası’nın ilan ettiği döviz alış kuru esas alınır. - Şubenin tescili olmaması istisnayı etkiler mi?
Hayır, önemli olan faaliyetin yurt dışında yürütülmesidir. - İş Almanya’da yapılıp Türkiye’de tamamlanırsa istisna uygulanır mı?
Hayır, işin hem yapılması hem de tamamlanması yurt dışında olmalı. - Türkiye’deki merkez ile şube arasındaki para transferi nasıl değerlendirilir?
Ticari alacak-borç niteliği taşımıyorsa değerlemeye tabi tutulmaz.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI
Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Grup Müdürlüğü
| Sayı | : | 50426076-125[5-2020/20-423]-149342 | 06.12.2022 | |
| Konu | : | Yurt dışı şube kazançlarının vergilendirilmesi | ||
| İlgi | : |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden; Şirketinizin, uzun mesafe elektrik hatlarının inşaatı faaliyeti ile iştigal ettiği, Almanya’da şubenizin bulunduğu ancak ticaret sicil tescili veya vergi dairesi kaydının bulunmadığı, söz konusu faaliyetin tamamen Almanya’da sürdürüldüğü belirtilmiş olup, Almanya’dan elde edilen şube kazancınızın kurumlar vergisi istisnası kapsamında olup olmadığı, şube faaliyetinden dolayı Almanya’da ödenen vergilerin Türkiye’de mahsup edilip edilemeyeceği, Almanya’daki şubenizden Türkiye’deki merkezimize gelen dövizin değerlemeye tabi tutulup tutulmayacağı hususlarında Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmaktadır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Tam mükellefiyet: Kanunun 1’inci maddesinde sayılı kurumlardan kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunanlar, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilirler.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun “İstisnalar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlarının, kurumlar vergisinden istisna olduğu hüküm altına alınmıştır.
Anılan Kanunun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasında, yabancı ülkelerde elde edilerek Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlardan mahallinde ödenen kurumlar vergisi ve benzeri vergilerin, Türkiye’de bu kazançlar üzerinden tarh olunan kurumlar vergisinden indirilebileceği hükme bağlanmıştır.
1 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin “5.9. Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançlarda istisna” başlıklı bölümünde konuya ilişkin gerekli açıklamalara yer verilmiş olup;
– Yurt dışındaki şubelerden elde edilen kazançların genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde, faaliyette bulunulan yabancı ülkenin mevzuatına göre hesap döneminin kapandığı tarih itibarıyla ilgili ülke mevzuatına göre tespit edilen faaliyet sonucunun, Türkiye’de de aynı tarih itibarıyla genel sonuç hesaplarına kaydedileceği, kazancın kambiyo mevzuatına göre fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisi olmayacağı,
– Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazancın, hesaplara intikal ettirilmesi gereken tarihte T.C. Merkez Bankasının o gün için tespit ve ilan ettiği döviz alış kurlarıyla değerlendirileceği, T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan olunmayan yabancı paralarda ise Maliye Bakanlığının Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit ve ilan ettiği kurların dikkate alınacağı,
– Yurt dışındaki işyerine merkez tarafından fatura düzenlenmek suretiyle ihraç olunan emtia ile yurt dışına yönelik olarak fatura düzenlenmek suretiyle yapılan hizmetlerden doğan dövize bağlı alacak ve borçların aynen mal veya hizmet ihracından doğan alacak ve borçlarda olduğu gibi değerlemeye tabi tutulacağı ve değerleme farklarının vergi matrahının tespitinde dikkate alınacağı; ancak, Türkiye’de bulunan merkez ile yurt dışındaki işyeri arasında gerçekleşen diğer para hareketlerinden doğan alacak ve borçlar ise gerçek bir alacak ve borç niteliği taşımadığından, söz konusu para hareketlerine dayalı cari hesap bakiyelerinin değerlemesine gerek bulunmadığı,
– İstisna uygulamasına konu olan ve yurt dışında yapılıp tamamlanan işlerden doğan kazancın Türkiye’ye getirilmesi halinde, söz konusu yabancı paraların değerlemesinden kaynaklanan kur farklarının istisna kazançla ilişkilendirilmesinin mümkün olmadığı,
– Yurt dışında yapılmakta olan işlerden elde edilen hasılatın Türkiye’ye döviz olarak getirilmesi halinde, anılan işlerin tamamlandığı geçici vergilendirme dönemine kadar söz konusu yabancı paraların değerlemesinden kaynaklanan kur farkları istisna kapsamında değerlendirileceği,
belirtilmiştir.
Diğer taraftan, aynı Tebliğin, “33.3. Mahsup edilebilecek yurt dışı vergilerin sınırı” başlıklı bölümünde ise; yurt dışında elde edilen kazançların kurumlar vergisinden istisna edilmiş olması halinde, bu kazançlar üzerinden yurt dışında ödenen vergilerin yurt içinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmesinin mümkün bulunmadığı hükmü bulunmaktadır.
Buna göre, Almanya’daki şubeniz aracılığıyla gerçekleştirilen uzun mesafe elektrik hatlarının inşaatı faaliyeti ile sınırlı olarak elde edilen ve Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılacak kazanç dolayısıyla, Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde belirtilen istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmaktadır. Ancak, yurt dışında yaptığınız uzun mesafe elektrik hatlarının inşaatı işi dolayısıyla elde edeceğiniz söz konusu istisna kazanca ilişkin şirketinize yapılan ödemelerden kesilen vergilerin yurt içinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
Öte yandan, Almanya’daki şubeniz aracılığıyla yapılan ve tamamlanarak genel sonuç hesaplarına kaydedilen inşaat işlerine ilişkin kazancın Türkiye’ye döviz olarak getirilmesinden dolayı oluşan kur farkları, istisnaya tabi olan kazançla ilişkilendirilmeksizin doğrudan kurum kazancına dahil edilecek olup, şubeniz tarafından yapılmakta olan inşaat işinin devamı sırasında Türkiye’ye döviz olarak getirilen hasılatın değerlemesinden kaynaklanan kur farkları ise anılan işin tamamlandığı geçici vergilendirme dönemine kadar istisnaya konu yurt dışı kazancın tespitinde dikkate alınarak istisna kapsamında değerlendirilecektir.
…
ÖNERİLEN VİDEO İÇERİK
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
