Özet:
Bu yazıda, iş ortaklıklarının üstlendiği yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde kazancın hangi yılda beyan edileceği, geçici kabul tutanağının önemi, sonradan oluşan gider ve hasılatların nasıl değerlendirileceği ve iş ortaklığının vergi mükellefiyetinin nasıl sona ereceği ele alınıyor.
Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinde Kazanç Beyanı
İnşaat ve onarım işleri genellikle birden fazla takvim yılına yayılır. Bu tür işler Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında “yıllara sari inşaat işi” olarak tanımlanır. Bu durumda, kazancın hangi yılda beyan edileceği ve işin bitiş tarihinin neye göre belirleneceği önemlidir.
İnşaat İşinde Kazanç Hangi Yılda Beyan Edilir?
GVK Madde 42’ye göre, yıllara sari inşaat işinde kâr veya zarar işin bittiği yıl tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılır.
GVK Madde 44 ise işin bitimini şöyle tanımlar:
–Geçici kabul usulüne tabi işlerde: Geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih,
–Diğer durumlarda: İşin fiilen tamamlandığı veya bırakıldığı tarih.
Örnek: Eğer geçici kabul 08.09.2009’da yapılmış ve idarece onaylanmışsa, işin 2009 yılında bittiği kabul edilir. Dolayısıyla, kazanç 2009 yılının geliri sayılır ve 2010’un Nisan ayında beyan edilir.
İşin Bitişinden Sonra Yapılan Gider ve Hasılat Ne Olur?
İşin resmi bitişinden sonra:
-Eğer bu işle ilgili ilave giderler yapılırsa,
-Veya ek hasılat elde edilirse,
Bu tutarlar gerçekleştiği yılın kâr/zarar hesaplarında dikkate alınır. Yani, biten bir işin sonraki etkileri yeni dönem kazancına dahil edilir.
İş Ortaklıkları ve Vergi Mükellefiyeti
İnşaat gibi büyük ölçekli işler genellikle birden fazla şirketin bir araya gelerek oluşturduğu iş ortaklıkları aracılığıyla yürütülür.
Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre:
- İş ortaklıkları, kurumlar vergisi mükellefidir.
- Tüzel kişiliğe sahip olmasalar bile, vergi mükellefiyetleri geçerlidir.
- İş ortaklığının kurulabilmesi için bazı temel unsurlar gerekir:
Gerekli Unsurlar:
- Yazılı sözleşme ile kurulmuş olmalı
- Belli bir işin yapılmasına yönelik olmalı
- İşverenle yüklenim sözleşmesi bulunmalı
- İş tamamlandıktan sonra kazanç paylaşılmalı
- Ortaklık, işin tamamından müştereken sorumlu olmalı
Konsorsiyumlar bu kapsamda değildir, çünkü her ortak kendi iş bölümünden sorumludur.
İş Ortaklığının Sona Ermesi
Bir işin bitmesi, doğrudan iş ortaklığının sona erdiği anlamına gelmez.
Ortaklığın vergi mükellefiyetinin sona ermesi için:
-İşin bitmesi,
-Kazancın beyan edilmesi,
–Tüm vergisel ödevlerin (vergi ödemeleri, beyanlar vs.) eksiksiz tamamlanması gerekir.
Yalnızca bu şartlar sağlandığında, vergi dairesince mükellefiyet kapatılır.
Sonuç
Yıllara sari inşaat işlerinde kazanç, işin resmi olarak bittiği yıl beyan edilir. Bu tarih genellikle geçici kabul tutanağının onaylandığı tarihtir. İş ortaklıkları, işi bitirdikten sonra tüm vergisel yükümlülükleri tamamlamalı ve ancak bu şekilde mükellefiyetleri sona erdirilebilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Yıllara sari inşaat işlerinde kazanç ne zaman beyan edilir?
İşin bittiği yıl beyan edilir. Bitim tarihi geçici kabul tutanağının onaylandığı tarihtir.
2. Geçici kabul yapılmadıysa hangi tarih esas alınır?
İşin fiilen tamamlandığı veya bırakıldığı tarih dikkate alınır.
3. İş ortaklığı kazancı ne zaman beyan edilir?
İşin bittiği yılın gelirine dahil edilerek ertesi yıl Nisan ayında beyan edilir.
4. İş bittikten sonra yapılan giderler nasıl değerlendirilir?
Giderin yapıldığı yılın kâr/zarar hesabına dahil edilir.
5. Kazanç beyan edildikten sonra ortaklık kapanır mı?
Hayır, tüm vergisel ödevler tamamlanmadan kapanış yapılmaz.
6. Konsorsiyum ile iş ortaklığı farkı nedir?
Konsorsiyumda ortaklar işin ayrı bölümlerini yapar, iş ortaklığında tamamından müştereken sorumludurlar.
7. İş ortaklığı için tüzel kişilik gerekli mi?
Hayır, tüzel kişiliği olmasa da vergi mükellefi sayılır.
8. İşin tamamlanma tarihi nasıl belirlenir?
Geçici kabul tutanağının idarece onaylandığı tarih esas alınır.
9. Aynı işverenle birden fazla iş yapılırsa ne olur?
Her iş için ayrı iş ortaklığı kurulması gerekir.
10. İş ortaklığının bağlı olduğu vergi dairesi hangisidir?
Ortaklık merkezinin bulunduğu yer vergi dairesidir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI ANKARA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü | ||||
| Sayı | : | B.07.1.GİB.4.06.16.01-2010-GVK-42-4-296 | 21/04/2010 | |
| Konu | : | Yıllara sari inşaat işine ait kazancın beyanı | ||
İlgide kayıtlı dilekçenizde, iş ortaklığınızca Toplu Konut İdaresi Başkanlığına taahhüt edilen yıllara sari inşaat işine ait kazancın hangi yılda beyan edileceği ile iş ortaklığınızın mükellefiyetinin nasıl sona ereceği hususları ilgili olarak Başkanlığımız görüşü aşağıdaki gibidir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinde iş ortaklıklarının kurumlar vergisi mükellefi olduğu hüküm altına alınmış olup aynı Kanunun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında, “İş ortaklıkları: Yukarıdaki fıkralarda yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler iş ortaklıklarıdır. Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilemez.” hükmüne yer verilmiştir.
Diğer taraftan; 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin;
“2.5.1” bölümünde;
“Kurumlar Vergisi Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında iş ortaklıkları, aynı maddenin diğer fıkralarında yazılı kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan bu şekilde mükellefiyet tesis edilmesini talep edenler şeklinde tanımlanmıştır.
İş ortaklıkları kazanç paylaşımı amacıyla kurulan ortaklıklar olup ortaklar, belli bir işin birlikte yapılmasını yüklenmektedirler.
Şahıs ortaklıkları veya gerçek kişilerin Kanunun 2 nci maddesinde sayılanlarla veya Kanunun 2 nci maddesinde sayılanların kendi aralarında oluşturdukları adi ortaklıklar hakkında, istenilmesi halinde iş ortaklığı olarak kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirilebilecektir. Bu durumda, mükelleflerce talep edilmesi halinde tüzel kişiliğinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın iş ortaklıkları, kurumlar vergisi mükellefi olabileceklerdir.
“2.5.2” bölümünde;
“Kurulacak olan iş ortaklığının kurumlar vergisi mükellefi sayılabilmesi için en az aşağıdaki unsurları taşıması gerekir.
– Ortaklardan en az birisinin kurumlar vergisi mükellefi olması,
– Ortaklığın belli bir işi sonuçlandırmak üzere yazılı bir sözleşmeyle kurulması,
– İş ortaklığı konusunun belli bir iş olması,
– Birlikte yapılacak olan işin belli bir süre içinde gerçekleştirilmesinin öngörülmesi,
– İş ortaklığı ile işveren arasında bir yüklenim sözleşmesinin olması,
– Tarafların, müştereken yüklenilen işin belli bir veya birden fazla bölümünden değil, tamamından işverene karşı sorumlu olmaları,
– İşin bitiminde kazancın paylaşılması,
– Birlikte yapılması öngörülen ve müştereken yüklenilen işin bitimi ve Vergi Usul Kanununda belirtilen mükellefiyetle ilgili ödevlerin tamamının yerine getirilmesiyle mükellefiyetin sona ermesi.
İş ortaklığı, devamlılık gösteren ve aynı nitelikte olan iş veya işler için değil, belirli bir sürede bitecek bir iş için kurulacak ve tam mükellefiyete tabi olacaktır.
Yukarıda belirtilen genel unsurlar dikkate alındığında, her ortağın işin belli bir bölümünün yapımını yüklendiği konsorsiyumlar iş ortaklığı tanımı dışında kalmaktadır. Bu tür ortaklıklarda (konsorsiyum) her bir ortağın yapacağı işin yüklenim sözleşmesinde açıkça belirtilmesi zorunludur. Ancak, yüklenim sözleşmesinde belirtilmemekle beraber, ortakların kendi aralarında yapacakları sözleşme ile her bir ortağın yükleneceği işin belirlenmesi ve işveren idarece de bu sözleşmenin kabulü halinde, bu tür ortaklıklar da “konsorsiyum” olarak kabul edilecektir.
Yukarıda sayılan unsurları taşımak kaydıyla, iş ortaklıkları her türlü iş için kurulabilecektir.
Belli bir iş için kurulan iş ortaklığında işverenin birden fazla olması, iş ortaklığınında birden fazla olmasını gerektirmez. Ancak bir işverene karşı birden fazla işin, yukarıda tanımı yapılan iş ortaklığı çerçevesinde yüklenilmesi halinde her iş, ayrı bir iş ortaklığının kurulmasını gerektirecektir
Örneğin; bir hidroelektrik santrali inşası işi için tek bir iş ortaklığı kurulabilir. Aynı işveren tarafından söz konusu santral ile bağlantılı elektrik iletim sisteminin kurulması işi için ayrı bir ihale düzenlendiği takdirde bu iş için ayrı bir iş ortaklığı kurulması gerekmektedir.
İş ortaklığının kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesi, ortaklığın kuruluş mukavelesinde gösterilen merkezinin bulunduğu yer vergi dairesidir. Mukavelede, ortaklık merkezi belirtilmemiş ise iş merkezinin bulunduğu yer vergi dairesi, bağlı olduğu vergi dairesi olacaktır.
Belli bir iş için kurulacak olan iş ortaklığında işin bitim tarihi, taahhüt sözleşmesinde belirlenen esaslara göre tayin olunacaktır. Ancak, işin bitimi iş ortaklığının da sona erdiğini göstermez. Bu iş dolayısıyla mükellefiyetle ilgili ödevlerin tamamının da yerine getirilmesi (Örneğin, tahakkuk eden vergilerin tamamının ödenmesi) gerekir.Vergisel ödevlerin tamamının ikmal edilmesinden sonra iş ortaklığı sona ermiş sayılır…”
açıklamalarına yer verilmiştir.
Öte yandan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesinde; “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işyeri de inşaat işi sayılır.) ve onarma işlerinde kâr veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkûr yıl beyannamesinde gösterilir.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 44 üncü maddesinde de, inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarihin; diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edileceği, bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderlerin ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hâsılatın, bu giderlerin yapıldığı veya hâsılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Bu çerçevede, iş ortaklığınızca taahhüt edilen yıllara sari inşaat işinin, geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı 08.09.2009 tarihi itibariyle bittiği kabul edilecek ve bu tarih itibariyle tespit edilen kazancın işin bittiği 2009 yılı kazancı sayılarak 1-25 Nisan 2010 tarihleri arasında beyan edilecektir.
Ancak, söz konusu işinizin bitim tarihinden sonra bu işinizle ilgili olarak yapılan giderlerin ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hâsılatın, bu giderlerin yapıldığı veya hâsılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınacağı tabiidir. Ayrıca, vergisel ödevlerinizin tamamını yerine getirmeniz üzerine iş ortaklığınızın mükellefiyeti kapatılacaktır.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
