Vergi mükelleflerinin, karşılaştıkları vergi ve ceza tarhiyatları karşısında kullanabilecekleri haklardan biri de uzlaşma talebidir. Ancak bu süreçte kimlerin, ne zaman, nasıl ve hangi şartlarla uzlaşma hakkından yararlanabileceği sıkça kafa karıştırmaktadır. İşte, Vergi Usul Kanunu’na göre uzlaşma sürecine dair en güncel bilgiler ve dikkat edilmesi gereken kritik noktalar:
1. Vadesinde Ödenmeyen Borçlar İçin Uzlaşma Mümkün mü?
Hayır. Kesinleşmiş ve tahsil aşamasına gelmiş borçlar uzlaşma kapsamına girmez. Uzlaşma yalnızca ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergiler ve belirli tutarı geçen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları için geçerlidir.
2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmadan Vazgeçen Mükellef, Tarhiyat Sonrası Uzlaşmadan Yararlanabilir mi?
Evet.
- Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinden yazılı olarak vazgeçen mükellef, şartları taşıyorsa tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilir.
- Ancak uzlaşmaya varılamayan durumlarda, aynı konuda tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı kullanılamaz.
3. Uzlaşma Talebi İçin Süreler Nedir?
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma:
- İnceleme başlangıcından son tutanağın düzenlenmesine kadar herhangi bir zamanda yapılabilir.
- Davet yazısı varsa, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde talep edilmelidir.
Tarhiyat Sonrası Uzlaşma:
- Vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğinden sonraki 30 gün içinde başvurulmalıdır.
4. Uzlaşma Başvurusu Nereye Yapılır?
- Tarhiyat öncesi: İnceleme elemanına, bağlı bulunduğu birime veya ekip başkanlığına; elektronik ortamda da yapılabilir.
- Tarhiyat sonrası: Yetkili uzlaşma komisyonuna, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine dilekçe ile veya Dijital Vergi Dairesi üzerinden yapılabilir.
5. Uzlaşma Başvurusunu Kimler Yapabilir?
- Mükellefler şahsen ya da noter onaylı vekâletnameye sahip temsilcileri aracılığıyla başvurabilir.
- Tüzel kişilerde ve temsil gerektiren diğer durumlarda, kanuni temsilciler başvurabilir.
6. Uzlaşma ve Dava Aynı Anda Olur mu?
Hayır.
- Uzlaşma talebinde bulunan mükellef, ancak uzlaşma gerçekleşmezse dava açabilir.
- Uzlaşma öncesinde açılan davalar sonuçlansa dahi, hükümsüz sayılır.
7. Uzlaşma ve Cezalarda İndirim Aynı Anda Olur mu?
Hayır.
- Uzlaşma ve cezalarda indirim haklarından yalnızca biri kullanılabilir.
- Mükellef, uzlaşma tutanağı imzalanmadan önce talebinden vazgeçip indirim hakkını kullanabilir.
8. Uzlaşılan Cezanın Ödemesi Ne Zaman Yapılmalı?
- Uzlaşma tutanağı, ödeme süresinden önce tebliğ edilmişse; ödeme, kanuni süresinde yapılır.
- Ödeme süresi geçtikten sonra tebliğ edilmişse, 1 ay içinde ödeme yapılmalıdır.
9. Ödeme Yapılmazsa Uzlaşma Geçersiz mi Sayılır?
Hayır.
- Uzlaşma kesinleşmiştir, ödeme yapılmazsa uzlaşma bozulmaz.
- Ancak ödeme süresi geçtiği için gecikme zammı uygulanır.
Sonuç: Uzlaşma Hakkı Etkin Kullanılmalı
Muhasebe ve mali danışmanlık hizmeti veren profesyonellerin, mükellefleri uzlaşma süreleri, hakları ve başvuru yolları konusunda doğru yönlendirmesi büyük önem taşıyor. Özellikle zamanında ve eksiksiz başvuru, mükellefin ceza yükünü ciddi oranda hafifletebilir.
10 Soru – 10 Cevap
1. Vadesi geçmiş borçlar için uzlaşma olur mu?
Hayır, yalnızca kesinleşmemiş vergi ve ceza tarhiyatları için geçerlidir.
2. Tarhiyat öncesi uzlaşmadan vazgeçen mükellef ne yapabilir?
Şartları sağlıyorsa tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilir.
3. Uzlaşma süresi kaç gün?
Tarhiyat sonrası için ihbarnameden sonra 30 gün içinde.
4. Uzlaşma başvurusu nereye yapılır?
Vergi dairesine veya dijital vergi dairesi üzerinden.
5. Mükellefin avukatı uzlaşma yapabilir mi?
Noter onaylı vekâletname varsa evet.
6. Uzlaşma ve dava aynı anda olur mu?
Hayır, uzlaşma varken dava açılamaz.
7. Ceza indirimi ve uzlaşma bir arada mümkün mü?
Hayır, yalnızca birinden yararlanılabilir.
8. Uzlaşma sonrası ödeme süresi nedir?
1 ay içinde ödeme yapılmalıdır (bazı durumlara göre değişir).
9. Ödeme yapılmazsa ne olur?
Uzlaşma bozulmaz, ancak gecikme zammı uygulanır.
10. Uzlaşma tutanağı ne zaman bağlayıcı olur?
İmzalandığı anda kesinleşir.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI YAZISI
Mükellefler vadesinde ödemedikleri borçları için uzlaşmadan yararlanabilirler mi?
Uzlaşmanın konusuna ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergilere ilişkin kesilecek/kesilen vergi ziyaı cezaları ve belirli bir tutarı geçen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları girmekte olup kesinleşmiş ve tahsil aşamasına gelmiş kamu alacakları uzlaşma kapsamı dışındadır.
İnceleme esnasında tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunan veya tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde hiç bulunmayan bir mükellef tarhiyat sonrası uzlaşmadan yararlanabilir mi?
Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunmayan mükellef, şartları taşıyorsa tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunabilir.
Tarhiyat öncesi uzlaşma talep eden mükellefin, tayin edilen uzlaşma gününden önce bu talebinden vazgeçtiğini yazılı olarak bildirmesi durumunda, şartları taşıyorsa tarhiyat sonrası uzlaşma hakkı vardır.
Tarhiyat öncesi uzlaşma talep eden ancak kendisiyle uzlaşma temin edilemeyen veya uzlaşmaya varılamayan mükellef daha sonra tarhiyat sonrası uzlaşma talep edebilir mi?
Hayır edemez, mevzuat gereği mükellef bu iki hakkın ancak birinden yararlanabilir.
Uzlaşma talebi ne kadar süre içinde yapılmalı?
Tarhiyat Öncesi Uzlaşma
Nezdinde inceleme yapılan mükellefler incelemenin başlangıcından inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunabilirler.
İnceleme elemanlarınca yapılacak “uzlaşmaya davet” hallerinde ise, davet yazısının mükellefe tebliğ tarihinden itibaren en geç 15 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilirler.
Tarhiyat Sonrası Uzlaşma
Uzlaşma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması gerekir.
Uzlaşma başvurusu nereye yapılmalı?
Tarhiyat öncesi uzlaşma
Uzlaşma talebi, incelemeyi yapana veya bağlı bulunduğu birime yahut ekip başkanlığına yapılabilir. Söz konusu başvurunun bakanlık bilgi işlem sistemleri üzerinden elektronik ortamda yapılması da mümkündür.
Tarhiyat sonrası uzlaşma
Uzlaşma talebi, yetkili uzlaşma komisyonuna, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine dilekçe ile veya dijital vergi dairesi üzerinden yapılır.
Uzlaşma talebini mükellef adına kimler yapabilir?
Uzlaşma talebinde mükelleflerin şahsen başvurması gerekir. Ancak mükellefin temsilcisi de noterden alınmış vekâletnameye dayanarak başvuruda bulunabilir.
Tüzel kişiler, küçükler ve kısıtlılar ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde ise bunların kanuni temsilcileri uzlaşma talebinde bulunabilir.
Mükellefler, yapılan tarhiyata dava açıp aynı zamanda uzlaşma başvurusunda bulunabilirler mi?
Uzlaşma talebinde bulunan mükellef, uzlaşma talep ettiği cezalar için ancak uzlaşma vaki olmadığı veya temin edilemediği durumda yargı yoluna başvurabilir.
Mükellef tarafından aynı ceza için uzlaşma talebinden önce dava açılmışsa dava, uzlaşma işleminin sonuca bağlanmasından önce vergi mahkemelerince incelenmez; herhangi bir sebeple incelenir ve karara bağlanırsa bu karar hükümsüz sayılır.
Mükellefler, V.U.K.’ un cezalarda indirim hükümlerinden yararlanıp aynı zamanda uzlaşma hükümlerinden yararlanabilirler mi?
Mükellefler, kesilen cezalar için uzlaşma veya cezalarda indirim talebinde bulunma haklarından sadece birinden yararlanabilir. Uzlaşma talebinde bulunan mükellef, uzlaşma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaşma talebinden vazgeçtiğini beyan ederek kesilen cezalar için indirimden yararlanabilir. Uzlaşma tutanağı imzalandıktan sonra söz konusu indirim hakkı ortadan kalkar.
Uzlaşma vaki olduktan sonra ne kadar sürede ödemenin yapılması gerekir?
Uzlaşmanın vaki olması halinde, üzerinde uzlaşılan cezanın, düzenlenen uzlaşma tutanağı cezaların ödeme zamanlarından önce mükellefe tebliğ olunmuşsa kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ olunmuşsa ödeme süreleri geçmiş olanların uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren 1 ay içinde ödenmesi gerekir.
Mükellef uzlaşılan cezayı ödeyemezse uzlaşma geçersiz olur mu?
Uzlaşmaya varıldıktan sonra üzerinde uzlaşılan tutar kesinleşmekte olup, söz konusu tutarın süresinde ödenmemesi halinde uzlaşma geçersiz sayılmaz. Ancak, kesinleşen tutarlar üzerinden gecikme zammı hesaplanır.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
