Günümüz iş dünyasında ekonomik, teknolojik ve yapısal değişiklikler, işverenleri bazı durumlarda toplu işçi çıkarma yoluna sevk edebilmektedir. Ancak, toplu işçi çıkarmanın hukuki boyutları, işveren ve çalışanlar açısından kritik öneme sahiptir. İş Kanunu’nun 29. maddesi, işverenin toplu işten çıkarmalar sırasında izlemesi gereken yasal süreci ve yükümlülüklerini detaylı şekilde düzenlemektedir.
Bu yazımızda toplu işçi çıkarma şartları, bildirim süreci ve işverenin yasal yükümlülüklerini ele alacağız.
Toplu İşçi Çıkarma Şartları Nelerdir?
İş Kanunu’na göre bir işyerinde toplu işçi çıkarma sayılabilmesi için, belirli bir süre içinde belirli sayıda işçinin işten çıkarılması gerekmektedir.
İşyerinde çalışan işçi sayısına göre toplu işten çıkarma kriterleri:
–20 – 100 işçi arasında çalışanı olan bir işyerinde, en az 10 işçinin işten çıkarılması
–101 – 300 işçi arasında çalışanı olan bir işyerinde, en az %10 oranında işçinin çıkarılması
–301 ve üzeri işçi çalıştıran bir işyerinde, en az 30 işçinin işten çıkarılması
*Bir aylık süre içinde aynı veya farklı tarihlerde yapılan işten çıkarmalar toplu işçi çıkarma olarak kabul edilir.
Toplu İşçi Çıkarma Bildirim Süreci
Toplu işçi çıkarmaya karar veren işveren, en az 30 gün öncesinde aşağıdaki kurumlara yazılı bildirimde bulunmalıdır:
–İşyeri sendika temsilcileri
–İlgili bölge müdürlüğü (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı)
–Türkiye İş Kurumu (İŞKUR)
–Bildirimde yer alması gereken bilgiler:
-İşçi çıkarmanın nedenleri
-Çıkarılacak işçilerin sayısı ve hangi gruplardan olduğu
-İşten çıkarmaların hangi tarihlerde gerçekleşeceği
Toplu İşten Çıkarmada İşveren ve Sendikanın Rolü
İşveren, toplu işçi çıkarma sürecinde işyeri sendika temsilcileriyle görüşmeler yapmak zorundadır. Bu görüşmelerde:
Toplu işçi çıkarma kararının gözden geçirilmesi
İşten çıkarılacak kişi sayısının azaltılması
Çıkarmaların çalışanlar üzerindeki olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi
konuları ele alınmalıdır.
Görüşmeler sonucunda bir toplantı tutanağı hazırlanır ve sürecin resmileştirilmesi sağlanır.
Toplu İşten Çıkarmada Fesih Bildirim Süresi
İşverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra fesih bildirimleri geçerli hale gelir.
–İşyerinin tamamen kapatılması durumunda ise işveren 30 gün önceden ilgili kurumlara bildirim yapmak ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür.
Toplu İşçi Çıkarma ve İşe Geri Dönme Hakkı
İşveren, toplu işten çıkarma sonrasında 6 ay içinde aynı nitelikte bir iş için yeni işçi alımı yapmaya karar verirse, öncelikli olarak çıkarılan işçileri işe geri çağırmalıdır.
Mevsimlik ve Kampanya İşlerinde Toplu İşçi Çıkarma
Eğer işçilerin işten çıkarılması mevsimsel veya kampanya süresinin sona ermesi gibi doğal nedenlerden kaynaklanıyorsa, bu durum toplu işçi çıkarma kapsamına girmez.
İşçilerin Dava Açma Hakkı
İşveren, toplu işçi çıkarma hakkını kötüye kullanarak işçilerin 18, 19, 20 ve 21. maddelerden doğan haklarını ihlal edemez. Eğer işçiler, işten çıkarılmalarının haksız olduğu görüşündeyse, işe iade davası açabilirler.
Sonuç: İşveren ve Çalışanlar İçin Önemli Noktalar
–Toplu işçi çıkarma sürecinde işveren, ilgili kurumlara en az 30 gün öncesinden bildirimde bulunmalıdır.
–İşveren ve sendika temsilcileri, işçilerin haklarını korumak için işten çıkarmaların etkilerini azaltmaya yönelik görüşmeler yapmalıdır.
–Toplu işçi çıkarma sonrasında işveren, 6 ay içinde işçi alımı yaparsa öncelikli olarak işten çıkardığı çalışanları geri çağırmalıdır.
–İşçiler, haksız yere işten çıkarıldıklarını düşünüyorlarsa dava açabilirler.
–İşveren ve çalışanların, toplu işçi çıkarma sürecini yasalar çerçevesinde yönetmesi büyük önem taşımaktadır. İş Kanunu’na uygun hareket edilmediği takdirde işverenler ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir.
TAVSİYE EDİLEN İLAVE İÇERİKLER
Kaynak: T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
