Gayrimenkul ve Taşıt Satışında Vergi Mükellefiyetinin Esasları Broşürü 

2021-Aralık

Bu Broşürde, bir takvim yılı içinde gayrimenkul ve/veya taşıt alım-satımı
yapanların, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu açısından ticari kazanç veya
değer artışı kazancı olarak nasıl vergilendirileceğine ilişkin açıklamalar
yer almaktadır.

1. Gayrimenkul Nedir?

Gayrimenkul, taşınabilir niteliğe sahip olmayan mallardır. Kanunlar
uyarınca, gayrimenkul kapsamına giren mallar; arazi, tapu kütüğünde
ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar ve kat mülkiyetine
kayıtlı bağımsız bölümler gayrimenkul kabul edilir. Gayrimenkulün sahibi,
onun altına, üstüne ve kaynaklarına da sahip olur. Gemi veya tekne de
menkul yani taşınabilir olmasına karşılık hukuk önünde gayrimenkul
kapsamına girer.

2. Motorlu Taşıt Nedir?

Karada ve havada insan, hayvan ve eşya taşımaya yarayan ve makine
kuvvetiyle hareket eden taşıtlardır.

3. Ticari Kazanç Nedir?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre; her türlü ticari ve sınai faaliyetlerden doğan
kazançlar ticari kazanç kapsamında olup, ticari kazanç elde edenler
adına vergi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir.

4. Değer Artışı Kazancı Nedir?

Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen mal ve hakların elden çıkarılmasından
doğan kazançlar değer artışı kazancıdır.

5. Ticari Faaliyetin Özellikleri Nelerdir?

Ticari faaliyet emek-sermaye organizasyonuna dayanmaktadır. Böyle bir
organizasyon tarafından icra edilen faaliyetten kazanç elde edilmemesi
veya zarar edilmesi faaliyetin ticari faaliyet olma niteliğini etkilememektedir

Bir faaliyetin ticari faaliyet olarak değerlendirilebilmesi için taşıması
gereken bazı özellikler bulunmaktadır. Buna göre;

• Faaliyetin yerine getirilmesinin sermaye ve emeğe dayanıyor olması,

• Faaliyetin devamlı olması (Bir takvim yılı içinde birden fazla
tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlemlerde de
devamlılık olduğu varsayılacaktır.),

• Gelir getirici faaliyetlerin bir organizasyon dahilinde yapılmış
olması (İşyeri açma, işçi çalıştırılması, ticaret siciline kaydolunması
vb.),

• Müessesenin, ticari ve sınai bir müessese şekil ve mahiyetinde
olması,

gerekmektedir.

6. Gayrimenkul Alım Satım İşlemi Ticari Kazanç mıdır?

Gayrimenkul alım satımının ticari bir organizasyon içerisinde yürütülmesi
veya bu tür bir organizasyon içinde yürütülmemekle beraber;

• Aynı kişiye farklı tarihlerde,

• Farklı kişilere aynı tarihte,

• Birbirini izleyen yıllarda,

• Bir kısmının teslim alınan takvim yılı içinde toplu olarak, diğer kısmının ise takip eden takvim yılı içinde yine toplu olarak satılması, devamlı olarak gayrimenkul alım-satım işiyle uğraşıldığına karine teşkil edeceğinden, elde edilen kazanç ticari kazanç olarak
değerlendirilmektedir.

7. Gerçek Kişi Gayrimenkulünü Sattığı Zaman Hangi Kazanç Oluşur?

Bir işletmenin aktifine kayıtlı olmayan ve ivazsız (karşılıksız) olarak iktisap
edilmeyen gayrimenkullerin, bedel ödeyerek iktisap (elde etme) edildikten
sonra 5 yıl içerisinde elden çıkarılması durumunda elde edilen kazanç
değer artışı kazancıdır. Gayrimenkulün 5 yıllık süre geçtikten sonra
satılması durumunda elde edilen gelir, vergiye tabi değildir. Beş yıllık
sürenin hesabında gün olarak hesaplama yapılır.

8. Kişiye Miras Kalan Gayrimenkulün 5 Yıl İçinde Satılması Vergiye Tabi midir?

Gayrimenkullerin ivazsız şekilde iktisap edilmesi değer artışı kazancının
konusuna girmemektedir. Bu çerçevede, kişiye miras kalan
gayrimenkulün daha sonra elden çıkarılması halinde elde edilen gelir,
değer artışı kazancı kapsamında değerlendirilmeyecektir.

9. Gayrimenkul Alım-Satım İşlerinde Değer Artışı Kazancı veya Ticari Kazanç Ayrımı Nasıldır?

Gelir Vergisi Kanunu’na göre gayrimenkul ve gayrimenkul olarak tescil
edilen hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı
kazancı olarak vergilendirilir. Buna göre gerçek kişilerin bir bedel karşılığı
edindikleri gayrimenkullerin veya gayrimenkul olarak tescil edilen
hakların, iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılması
halinde elde edilen kazanç değer artışı kazancıdır.

Gayrimenkul alım satımının devamlı olarak, ticari organizasyon dahilinde
yapılması halinde oluşan kazanç ticari kazanç olarak değerlendirilir.
Ancak gayrimenkul alım satımında ticari bir amaç yoksa şahsi ihtiyacın
karşılanması amacıyla yapılıyorsa, elde edilen kazanç değer artışı
kazancı olarak değerlendirilir.

10. Gayrimenkul Satışında Vergiden İstisna Değer Artışı Kazancı Tutarı Nedir?

Gayrimenkullerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazancının,
2021 takvim yılı için 19.000 Türk lirası gelir vergisinden istisnadır.
Değer artışı kazançlarının beyan konusu edilip edilmeyeceği, elde edilen
iradın istisna haddinin altında kalıp kalmadığına bağlıdır. Satışın yapıldığı
yıl için belirlenen istisna tutarının altında kalan kazançlar için yıllık
beyanname verilmeyecektir. İstisna haddini aşan tutarda gelir elde
edilmesi halinde ise yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan
edilen gelirden düşülebilecektir.

11. İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Alım Satımı Yapanların Vergilendirilmesi Nasıldır?

Taşıt alım satımını (sıfır veya ikinci el) devamlı olarak ticari organizasyon
dahilinde yapanlar, ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti tesis
ettirmelidir.

Bununla birlikte; Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 15/08/2020
tarihli ve 31214 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “İkinci El Motorlu Kara
Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelikte Değişiklikler Yapılmasına Dair
Yönetmeliğe” göre; bir takvim yılı içinde doğrudan veya aracılık yapılmak
suretiyle gerçekleştirilen üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı,
aksi Ticaret Bakanlığınca tespit edilmedikçe ikinci el motorlu kara taşıtı
ticareti kabul edilmektedir.

12. İkinci El Taşıt Alım Satımında Yetki Belgesi Almak Gerekir mi?

Bir takvim yılı içinde üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretinin,
yetki belgesine sahip işletmeler tarafından yapılması gerekir. İşletmeye
yetki belgesi verilebilmesi için gelir veya kurumlar vergisi mükellefi
olunması gerekmektedir. Yetki belgesi verilebilmesi için diğer şartlar söz
konusu Yönetmelikte yer almaktadır.

13. İşletmenin Aktifinde Kayıtlı Olan Gayrimenkul ve Taşıtların Satışından Elde Edilen Gelir Nasıl Vergilendirilir?

Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin aktifine kayıtlı olan
gayrimenkul ve taşıtların satışından elde edilen gelirler ilgili oldukları
kazanç türüne göre vergilendirilir.

14. Gayrimenkul veya Taşıt Alım Satım Faaliyetinden Dolayı Vergi Mükellefi Olanlar Hangi Beyannameleri Verirler?

Bu işlemleri icra eden ve ticari kazanç kapsamında vergiye tabi
mükellefler; gelir vergisi, geçici vergi, katma değer vergisi ile muhtasar
ve prim hizmet beyannamelerini verirler.

Yapılan faaliyetin değer artışı kazancı kapsamında olması durumunda ise
istisna tutarını aşan kazançlar için sadece gelir vergisi beyannamesi
verilir.

15. Ticari Kazanç Yönünden Mükellefiyet Tesisi Nasıl Yapılır?

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre; vergiye tabi ticaret ve sanat erbabı,
vergi dairesine işe başlama bildiriminde bulunmaya mecburdur.
Adlarına vergi mükellefiyeti tesis edilecek kişiler işe başlama, değişiklik
ve işi bırakma bildirimi yapmak zorundadırlar.
İşe başlamanın bağlı bulunulan vergi dairesine; bizzat, postayla veya
İnteraktif Vergi Dairesi (https://ivd.gib.gov.tr) sistemi üzerinden;
• Mükellefin kendisi tarafından,
• 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’na göre ruhsat almış avukatlarca,
• 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış meslek mensuplarınca,
işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde “İşe Başlama/Bırakma
Bildirimi” ile yapılması gerekmektedir.

16. Değer Artışı Kazancı Yönünden Mükellefiyet Tesisi Nasıl Yapılır?

Değer artışı kazancına ilişkin yıllık gelir vergisi beyannamesinin verilmesi
sırasında mükellefiyet tesisi gerçekleştirilmektedir.

Değer artışı kazancına ilişkin beyanın “Hazır Beyan Sistemi” üzerinden
gerçekleştirilmesi durumunda, beyannamenin elektronik ortamda
onaylandığı anda gelir vergisi mükellefiyeti tesisi ve vergi tahakkuku
işlemleri sistem tarafından otomatik olarak gerçekleştirilmektedir.

17. Kazanç Elde Edildiği Halde Mükellefiyet Tesis Ettirilmezse Ne Olur?

Vergi mükellefiyetini gerektiren ticari faaliyet işe başlama bildiriminden
önce idarece tespit edildiğinde, mükellefler bir takım haklarından
(pişmanlık gibi) yararlanamayacağı gibi, adlarına re’sen mükellefiyet tesis
edilir ve kazançları vergi incelemesi ya da takdir komisyonu kararına göre
cezalı olarak vergilendirilir.

İstisna tutarını aşan değer artışı kazancının beyan edilmemesi halinde ise
cezalı tarhiyat yapılarak ödenmesi gereken vergi tahsil edilir.

18. Mükellefler Ne Zaman Beyanname Verirler ve Öderler?

Değer artışı kazancı veya ticari kazanç elde eden mükellefler, gelirin elde
edildiği yılı izleyen Mart ayında gelir vergisi beyannamesi verirler.
Tahakkuk eden vergiyi Mart ve Temmuz olmak üzere iki eşit taksitte
öderler.

19. 2021 Takvim Yılı Gelirlerine Uygulanacak Vergi Tarifesi

Gelir Vergisi Kanunu’na göre 2021 yılında elde edilen kazanç ve iratlara
aşağıda yer alan vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanır.

Gelir Vergisi Tarifesi 2021

Konu Hakkında Açıklamalara ve Ayrıntılı Bilgilere;
• Başkanlığımızın internet sayfasında yer alan Yardım ve
Kaynaklar / Rehber veya Yayınlar bölümünden;

– Ticari Kazanç Elde Eden Mükellefler İçin Vergi Rehberi’ne,

– Gayrimenkullerin 5 Yıl İçinde Elden Çıkarılmasında Gelir Vergisi
Beyanı Broşürü’ne,

– Diğer Kazanç ve İratların Vergilendirilmesi Rehberi’ne,

– İşe Başlayan ve İşi Terkeden Mükellefler İçin Temel Bilgiler sunumuna,

– İşe Başlama/Bırakma ve Değişiklik Bildirimi Broşürü’ne,

• Vergi İletişim Merkezinin (VİMER) 189 numaralı telefon hattından,
ulaşabilirsiniz.

GİB Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı
Aralık / 2021
Yayın No: 410

Kaynak: GİB
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.