Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD), Deloitte Digital işbirliğiyle hazırlanan “TÜBİSAD Ekonominin Dönüştürücü Gücü: E-Ticaret Etki Analizi 2020 Raporu, Türkiye E-Ticaret Ekosistemine Bakış” başlıklı araştırmanın bulgularını kamuoyuna açıkladı. E-ticaret ekosistemi ile e-ticaretin ekonomik ve sosyal etkilerini ölçme amacıyla hazırlanan rapor, sektör bileşenleriyle yapılan görüşmeler ile 220’den fazla işletme ve 1.500 tüketici ile yürütülen saha çalışması sonuçlarına dayanıyor.

Küresel e-ticaret trendlerinin incelendiği raporda, COVID-19 salgınının etkisiyle 2020 yılında dünyada internet kullanan her beş kişiden dördünün e-ticareti deneyimlediği vurgulanıyor. Salgın sürecinde farklı yaş gruplarından ve ekonomik düzeyden tüketicilerin yanı sıra KOBİ ve girişimler de ilk kez e-ticaret deneyimini yaşarken, tüketici beklentilerindeki değişim ile farklı kategori ve ürün segmentlerine doğru hızlı bir yönelim göze çarpıyor.

Türkiye’de e-ticaret harcamaları 2020 yılında 226 milyar TL oldu

2019’da 3,4 trilyon dolar tutarında olan küresel e-ticaret hacmi 2020 yılında yüzde 26 büyümeyle 4,3 trilyon dolara ulaşırken, 2021 yılında küresel e-ticaret hacminin yüzde 14 artışla 4,9 trilyon dolara yükseleceği tahmin ediliyor. Türkiye COVID-19 etkisiyle hızla büyüyen bu küresel pazar içerisinde e-ticaretin GSYH’ye oranının yüzde 4,5’e ulaşması ile birlikte 2020 yılında olgun pazarlar arasına girmiş görünüyor. Türkiye’de e-ticaret harcamaları 2020 yılında 226 milyar TL olurken, yurtiçi satıcıların e-ticaret hacmi 216 milyara yükselmiş bulunuyor. Türkiye ekonomisi 2020’de reel olarak yüzde 1,8 büyürken, e-ticaret harcamaları COVID-19 pandemisinin etkisiyle yüzde 45 oranında büyüme sergiledi. E-ticaret harcamalarının yerli hane halkı nihai tüketim harcamaları içerisindeki payı yüzde 8 olurken, e-ticaret alışverişlerinin yüzde 63’ünün mobil uygulamalar üzerinden yapıldığı görülüyor.

Araştırma raporu hakkında değerlendirmelerde bulunan TÜBİSAD Yönetim Kurulu Başkanı Levent Kızıltan şunları söyledi: “E-ticaret COVID-19 salgını ile birlikte küresel ticarette çok önemi bir konuma oturdu. Pandemi ile birlikte bu doğrulta yepyeni bir döneme girdiğimize inanıyoruz. Bu bilinç doğrultusunda bu yıl sekizincisi yayınlamayı planladığımız Türkiye’de e-Ticaret Pazar Büyüklüğü raporunu yeni dönemde, sektörün bir ekosistem olarak ekonomik ve sosyal açılardan yarattığı etkiye odaklandırdık. Çalışmamız, ülkemizin e-ticarette olgun pazarlar arasına girdiğini gösteriyor. Bu trend memnuniyet verici olmakla birlikte, bölgeler arası dijital uçurum, e-ticaretin faydalarının tabana yayılımı açısından tehdit oluşturuyor. Dijital olgunluk seviyemizi tüm bölgelerimizde yükseltebilirsek, küresel çapta ciddi bir sıçrama yakalayan e-ticaret alanında ülkemizi daha da ileri seviyelere taşıyabiliriz.”

COVID-19 etkisiyle tüketicilerin e-ticaret alışveriş sıklığı arttı

COVID-19 salgını ile e-ticaret yapan tüketicilerin e-ticaret alışveriş sıklığının arttığı görülüyor. E-ticaret tüketicilerinin tercihlerinin de incelendiği araştırmaya göre tüketicilerin yüzde 51’i, e-ticaret kanallarının tercihinde en etkili faktörün uygun fiyat olduğunu belirtiyor. Tüketicilerin e-ticarette en yaygın alışveriş yaptığı kategori yüzde 85 oranla giyim ürünleri olurken, tüketicilerin yaklaşık yarısı pandemi döneminde dijital içerik kullanımlarını artırdığını belirtiyor. Tüketicilerin en çok tercih ettiği e-ticaret kanalı ise yüzde 91 oranla e-ticaret pazaryerleri.

E-ticarete katılan işletme sayısı beş yılda yüzde 42 arttı

E-ticaret ekosisteminin büyüme trendlerine de yer verilen raporda, e-ticarete katılan işletme sayısının 2015’ten bu yana toplam yüzde 42 oranında arttığı vurgulanıyor. Geçtiğimiz yıl toplam satışları içerisindeki internet satış payının arttığını belirten işletmelerin oranı yüzde 65 olurken, işletmelerin yüzde 22’si internet satış kanalı için ek istihdam oluşturduklarının altını çiziyor.  COVID-19 salgını sona erdikten sonra da internet satışlarının artacağını düşünen firma oranı ise yüzde 39.

“TÜBİSAD Ekonominin Dönüştürücü Gücü: E-Ticaret Etki Analizi 2020 Raporu, Türkiye E-Ticaret Ekosistemine Bakış” çalışmasında e-ticaret faaliyetlerinin Türkiye’nin ekonomik kalkınma vizyonuna desteğine ilişkin çarpıcı veriler de yer alıyor. Bulgulara göre:

• Yerel işletmelerden yapılan e-ticaret harcaması 216 milyar TL’ye ulaşmış bulunuyor
• E-ticaretin toplam gayri safi katma değer katkısı 253 milyar TL.
• E-ticaret toplam istihdama 1,9 milyon çalışanla katkıda bulunuyor.
• E-ticaretin Türkiye’de toplam vergi katkısı 56 milyar TL.
• E-ticaret bölgesel gayrisafi katma değerinin (GSKD) Türkiye bölgesel gayrisafi katma değerine oranı yüzde 5,6.
• E-ticaret destekli istihdamın Türkiye istihdamına oranı %7,2.

Lojistik sektöründe tüm gönderiler içerisinde e-ticaret payı %60

Raporda e-ticaretin, lojistik ve ödeme sistemleri gibi bileşenleri arasında dijital dönüşüm süreçlerine olan katkısı da gözler önüne seriliyor. İşletmelerin yüzde 81’i internet satışlarıyla dijital yetkinliklerinin arttığını belirtiyor. Geleneksel lojistik sektöründe mikro dağıtım gibi çeviklik ve teknoloji odaklı yeni değer önerileri gelişirken, lojistik sektöründe 2020 yılında yapılan tüm gönderiler içerisinde e-ticaretin payı yüzde 60 olarak ölçülüyor.  Kargo sektöründe 2020 yılında yüzde 65 istihdam artışı yaşandığı da görülüyor.

Elektronik ödemeler yaygınlaşıyor

Türkiye’de e-ticaret ile birlikte elektronik ödemelerin hızla yaygınlaştığı ve benimsendiği gözlemleniyor. 2020 yılında kartlı ödemelerin toplam e-ticaret işlemleri içerisindeki payı yüzde 61 olurken, 2019’dan bugüne e-cüzdanın toplam e-ticaret işlemlerindeki pay artışının yüzde 50 olduğu görülüyor.

Raporda e-ticaretin faydalarının toplumsal tabana yayılması için öneriler de paylaşılıyor:

• Bölgeler ve demografik sınıflar arası dijital adaptasyon seviyelerinin dengelenmesi
• Ambalaj kullanımı ve iade kolaylıklarının çevreye negatif etkisinin önüne geçilmesi
• Siber saldırılar sonucu kişilerin finansal ve özel verilerinin çalınmasının engellenmesi
• Dijital dönüşüme paralel mevcut işgücünün eğitilmesi ve istihdamın korunması

Kaynak: TÜBİSAD
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.

Dijital dönüşüm için kaybedecek vakit kalmadı

Dijital Türkiye Platformu’nun KPMG Türkiye ile birlikte hazırladığı ‘Dijitalleşme Yolunda Türkiye’ raporu açıklandı. Rapora göre dijital dönüşüm için artık kaybedecek vakit yok. Yeni gerçeklikte başarılı olmanın tek yolu dijital direnç kazanmak.

TBV, TÜBİSAD ve TESİD iş birliğiyle kurulan Dijital Türkiye Platformu, ikinci kez hazırlanan raporda dijitalleşme trendlerini analiz ediyor, Türkiye için yol haritası ve hedeflerle ilgili önerilerde bulunuyor. Rapor, “Pandemi gibi küçük olasılıklı risklerin hayatımıza hiç beklemediğimiz anda girmesi, gelecekteki fırtınaları atlatabilecek verimli, etkili ve sürdürülebilir bir iş yaratmamıza yardımcı olacak dijital dönüşüm için artık kaybedecek vakit olmadığını gösteriyor” diyor. Rapora göre hem devlet kuruluşlarının, hem özel sektörün hem de bireysel olarak vatandaşların, yeni gerçeklikte başarılı olmak ve farklı bir küresel tehdit karşısında kullanmak için dijital direnç geliştirmesi gerekiyor.

DTP’nin açıkladığı raporda “Tamamen veri merkezli bir stratejiye sahip kurumlar, son yıllarda ulaşım, eğlence, turizm ve finansal hizmetler sektörlerini hızla geride bıraktı. Ancak bu, geleneksel kurum ve kuruluşların veri merkezli liderlere yetişemeyeceği anlamına gelmemelidir. Üretilmekte ve toplanmakta olan büyük miktardaki verinin rekabette kalabilmek için yeni bir zihniyet gerektirdiğini fark ettiğinden, kuruluşların da dijitalleşme için en önemli konu olan verinin demokratikleştirilmesine yatırım yapması gerekmektedir” deniliyor.

Bu yıl KPMG Türkiye iş birliğiyle hazırlanan rapor online bir toplantıda açıklandı. Toplantının açılışını Digital Europe Genel Direktörü Cecilia Bonefeld Dahl ve Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç yaptı. Ali Taha Koç, teknolojinin her zamankinden daha fazla gündemde olduğunu vurgulayarak, Dijital Türkiye Platformu öncülüğünde hazırlanan raporun, fikir geliştirmeye önemli katkı sağlayacağını söyledi. “Dijitalleşme ile ilgili gelişmeler nedeniyle sanayi devrimine benzeyen bir dönemden geçiyoruz” diyen Koç, bu konuda kazanan tarafta olmak için çalıştıklarını kaydetti. Koç, şöyle konuştu:

“Dijitalleşmeyle ilgili politikalar, veriye dayalı yenilikçiliği geliştirmeye odaklanır. Bu süreçte yapay zeka, makine öğrenimi, bulut bilişim, nesnelerin interneti, blok zinciri, robotik süreç otomasyonu ve uç bilişim birbirini besleyerek gelişiyor. Veriye dayalı yenilikçiliği geliştirme açısından yapay zeka teknolojilerinin son yıllarda ciddi anlamda öne çıktığını görüyoruz. Birçok ülke yapay zekaya ilişkin ulusal politika ve strateji belgeleri oluşturup uygulamaya aldılar. Ülkemizin de böyle bir uzun dönemli stratejiye ihtiyacı olduğu hemen hemen tüm paydaşların ortak görüşü. Bu çerçevede ülkemizin yapay zeka alanındaki yol haritasını ortaya koymak üzere Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’ni oluşturmak amacıyla son bir yıldır yoğun şekilde çalışma içerisindeyiz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve diğer tüm bakanlıklarımızla beraber yürüttüğümüz bu çalışmada sona yaklaştık. Strateji belgesi resmiyet kazanınca uzun dönemli bir yol haritasını ortaya koymuş olacağız. Bir diğer nokta ise siber güvenlikle ilgili. Dijitalleşme sosyoekonomik gelişme için çok önemli fırsatlar sunarken siber güvenlik sorunları nedeniyle bazı ciddi riskleri de beraberinde getiriyor. Siber tehditlere karşı etkin koruma mekanizmalarını oluşturmamız gerekiyor.”

2021 data ve yapay zeka yılı olacak

Digital Europe Genel Direktörü Cecilia Bonefeld Dahl, dijitalleşmenin şirketleri daha dayanıklı hale getirdiğini, dijitalleşen sektörlerin daha hızlı büyüdüğünü anlattı. Covid-19’un bağlanabilirliğin önemini ortaya çıkardığını ifade eden Dahl, dijitale yatırımın Avrupa’nın en büyük gündem maddesi olduğunu kaydetti. Dahl, Avrupa Parlamentosu’nun 750 milyar euroluk salgın paketinin yüzde 20’sini dijitale ayırdığını belirterek, yatırım planının önceliklere göre ‘Dijital eğitim, dijital sağlık hizmetleri, dijital dönüşüm, inovasyon ve ‘Yeşil Anlaşma’, dijitalleşen Kobi’ler, bağlanabilirlik ve altyapı’ olduğunu söyledi.

“2021 data ve yapay zeka için büyük bir yıl olacak” diyen Dahl, AB’nin 2030 hedeflerini şöyle sıraladı:

• KOBİ’lerin yüzde 50’si büyük veri analizi kullanmalı şu anda bu rakam yüzde 12
• KOBİ’lerin yüzde 30’u birden fazla Avrupa sınırında iş yapmalı, şu anda bu rakam yüzde 8.4
• Öğretmenlerin yüzde 84’ü kendini dijital teknolojileri kullanmaya hazır hissetmeli, şu anda bu rakam yüzde 40
• Araştırma ve yeniliklerin yüzde 10’unun bilişim ve iletişim sektörlerine yapılmalı, şu anda bu rakam yüzde 6.9
• Avrupalı vatandaşların yüzde 75’i e-devlet kullanmalı, şu anda bu rakam yüzde 56
• Çalışan kadınların yüzde 6’sı bilişim ve iletişim sektöründe olmalı, şu anda bu rakam 1.4
• 2025’e kadar unicorn yatırımlarının yüzde 25’i Avrupa’da olmalı

Yeni bir yaşam perspektifi

Raporu sunan KPMG Türkiye Teknoloji Sektörü Lideri Gökhan Mataracı, Covid-19 sonrası tüm dünya için yeni bir yaşam perspektifinin ortaya çıktığını, uzun bir dönemde gerçekleşmesi beklenen teknolojik gelişmenin çok kısa bir zamanda kullanılmaya başlandığını vurguladı. Dijital Türkiye Platformu ile yaptıkları çalışmada ‘Dijitalleşen Türkiye’ için bir yol haritası çıkardıklarını belirten Mataracı, “Türkiye’nin dijital dönüşüm yolculuğunun ana yapı taşları RPA’den akıllı otomasyona, bulut stratejisinden nesnelerin interneti ve bağlanabilirliğe, siber güvenlikten akıllı şehirlere uzanan bir dizi gelişmeden oluşuyor. Akıllı otomasyon çağı ve çevrimiçi öğrenme, hem teknolojik farkındalığın artmasını hem de kültürel gelişmeyi sağlayacak. Akıllı otomasyon, veri ve analitik, akıllı şehirler geleceğin dijital Türkiye’si için önemli başlıklar olacak” dedi.

Mataracı, dijitalleşme yolundaki Türkiye’nin 2025 hedeflerini şöyle sıraladı:

• Eğitim (e-devlet kullanım oranının yüzde 80’e ulaşması)
• Bağlanabilirlik
• Bulut bilişim (kullanımın yüzde 60 seviyesine gelmesi)
• Dijital servis kullanımının artması
• Fırsat eşitliği
• Girişimci yaklaşımların benimsenmesi

Kabuk değiştirme sürecindeyiz

Raporun açıklanmasından sonra ‘Kırılım Çağında Türkiye’ başlıklı panele geçildi. Panelde söz alan DTP ve TBV Başkanı Faruk Eczacıbaşı, dijitalleşmenin istihdamı tehdit edip etmediği tartışmasına değinerek şöyle konuştu:

“Makineleşmenin başlamasından sonra 1970’lerde de aynı korku yaşandı. Zaman içinde gördük ki sistem kendini bir şekilde dengeliyor. Kırılımların ağır olduğu dönemlerde birtakım öngörülerle ve korkularla hareket edip uğraşmanın yersiz olduğunu görüyorum. Yeni iş yapış modelleri ve meslekler ortaya çıkıyor. Bugünkü iş ilanları ve 10 yıl öncekiler arasında bile büyük farklar var. Şu anda bir kabuk değiştirme sürecindeyiz. Bu süreçte devletlere önemli rol düşüyor. Eğitimi güncelleştirmek gerek. Teknolojiye odaklanmış eğitim şart. Amaç insanların, geleceğin ihtiyaçlarına göre şekillenmesini sağlamak. Bu yapıda devlet ve bireyler arasındaki sosyal sözleşmenin yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Raporda çok önemli veriler var bu açıdan. 10 sene sonrasından korkmayalım ama yarından itibaren de adımlarımızı gerçekçi bir şekilde atalım.”

Yapay zeka ve etik çalışmalıyız

KPMG Türkiye Başkanı ve TBV YK Üyesi Murat Alsan da panelde, dijitalleşen ve yapay zeka kullanımı artan dünyada ‘etik’ konuların çözümünü gündeme getirdi. Yapay zekanın, insan zekasını yakalama hedefiyle geliştirildiğini hatırlatan Alsan, “Bir robot ne zaman bilinç kazanacak? Dünyada insanlar ve hayvanlar dışındakiler için bir statü yok. Ama şimdi kabul ediyoruz ki robotlar için oluşmalı. Uzak gelecekte yapay zekanın bilinç kazanacağı öngörülüyor. Yapay zekalı bir robotun sahibinin sorumlulukları ne olmalı, robotun özgürlüğü ne olmalı? Çok detaylı kurallar seti oluşturulması gerektiği açık. Bu konuda en sıcak çalışmalar AB’de yapılıyor. Bizim de Türkiye’de hemen yapay zeka ve etik konulu çalışmalara başlamamız gerekiyor” dedi.

Dönüşümün temelinde insan var

Akıllı otomasyonun entegrasyonu konusundaki zorluklara değinen TÜBİSAD Başkanı Levent Kızıltan ise dijitalleşme ve dijital dönüşümün iki farklı açıdan ele alınması gerektiğini kaydetti. Dijitalleşmenin bir anlamda mekanik bir işlem olduğunu, dijital dönüşümün temelinde ise insan unsurunun bulunduğunu ifade eden Kızıltan, şunları söyledi:

“Dijital dönüşümde insanların yetkinlik ve becerileriyle dijitalleşmeye entegre olmasından söz ediyoruz. Günümüzde kas gücüyle yapılan işler ile beyin gücüyle yapılan işler arasında uçurum giderek artıyor. Beyin gücüyle yapılan işlerde çalışan insanların, yeniden yetenek kazandırma konseptinde yapay zekadan, makine öğreniminden ve benzer sistemlerden yararlanarak kendilerini geliştirmeleri gerekiyor. Bugün Türkiye’nin dijital beyin göçü problemi var. Avrupa’daki pek çok ülke Türkiye’yi kaynak havuzu görüyor. Nitelikli insanların bugün ve gelecekte ihtiyaç duyacağı yetkinlikler neyse eğitim programlarımızı değiştirip insanları buna göre yetiştirmemiz ve yeteneği tutmamız lazım.”

TESİD Başkanı Yaman Tunaoğlu da dijital dönüşümün insan faydasına odaklandığını hatırlattı. Elektroniğin her sektörde artık bir alt bileşen olduğunu belirten Tunaoğlu, yazılım firmaları için bu dönemin önemli bir fırsat yarattığına dikkat çekti. Tunaoğlu, “Türkiye’de bulut teknolojisinde iyi bir noktaya geldik. Esas fırsat aslında nesnelerin interneti ile ilgili gelişimde. Sağlık, ulaşım, tarım gibi birçok sektör bu konuda uygulamalar ve yazılımlar geliştiriyor. Türkiye güçlü bir sanayiye sahip, dijitalleşme konusunda Avrupa ile yarışacak durumdayız. Bulut teknolojilerinde de Türkiye’de belli bir noktaya geliyoruz, esas fırsat nesnelerin interneti konusunda. Sağlık, ulaşım, tarım gibi pek çok sektör nesnelerin internetine dokunan uygulamalar geliştiriyorlar. Değişim odaklı, rekabetçi olan ürünler üretmek için çaba sarf etmeliyiz” dedi.

Raporun tamamına bu linklerden erişilebilir: http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/dijitallesme-yolunda-turkiye-raporu-v9.pdf

Kaynak: Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD)
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.