Enflasyon Düzeltmesinde Basit Ortalama Yöntemi Nasıl Uygulanır?
Enflasyon düzeltmesi uygulamaları, 2023 yılından itibaren Türkiye’de yeniden aktif hale gelirken, mükelleflerin dikkat etmesi gereken teknik detaylar da artmış durumda. Özellikle düzeltme katsayılarının hesaplanmasında kullanılabilecek toplulaştırılmış yöntemler, mali tabloların gerçek enflasyon etkisini yansıtması açısından kritik önem taşıyor.
Bu yazıda, toplulaştırılmış yöntemlerden biri olan basit ortalama yöntemi, uygulanma şekli ve hangi fiyat endekslerinin (Yİ-ÜFE) esas alınması gerektiği adım adım açıklanmıştır.
Toplulaştırılmış Yöntem Nedir?
Toplulaştırılmış yöntem, enflasyon düzeltmesinde klasik düzeltme ve taşıma katsayıları yerine kullanılabilecek alternatif bir hesaplama yaklaşımıdır. Mükellefler bu yöntemi tercih ederek fiyat endeksleri üzerinden daha genel ve sadeleştirilmiş katsayılarla düzeltme yapabilirler.
Basit Ortalama Yöntemi Nasıl Hesaplanır?
Basit ortalama yöntemi, aşağıdaki şekilde hesaplanan bir düzeltme katsayısı sağlar:
Formül:
Düzeltme katsayısı = (Dönem sonu Yİ-ÜFE + Önceki geçici vergi dönemi sonu Yİ-ÜFE) / 2
Bu ortalama değer, dönem sonu Yİ-ÜFE endeksine bölünerek düzeltme katsayısı elde edilir.
Bu yöntem, özellikle stokların düzeltilmesi gibi işlemlerde tercih edilmektedir.
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Ne Diyor?
555 sıra no.lu VUK Genel Tebliği, geçici vergi dönemlerinde de enflasyon düzeltmesi yapılacağını belirterek, toplulaştırılmış yöntemlerin kullanımına açıklık getirmiştir.
Ancak sonradan yayımlanan:
- 560 Sıra No.lu Tebliğ ile 2024 yılı 1. geçici vergi döneminde tüm mükelleflerin düzeltme yapmaması uygun bulunmuştur.
- 563 Sıra No.lu Tebliğ ile de 31.12.2023 itibarıyla brüt satışları 50 milyon TL’nin altında olan mükellefler için yıl boyunca enflasyon düzeltmesi zorunlu tutulmamıştır.
Hangi Endeks Dikkate Alınmalı?
2024 yılı geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulayacak olan mükellefler, basit ortalama yöntemini kullanırken hangi Yİ-ÜFE endeksini baz alacaklarını dikkatle belirlemelidir:
- 2. geçici vergi döneminde (Mart–Haziran 2024 arası) düzeltme yapacaklar, Aralık 2023 Yİ-ÜFE endeksini referans almalıdır.
- 3. geçici vergi döneminde (Temmuz–Eylül 2024 arası) düzeltme yapacaklar, Haziran 2024 Yİ-ÜFE endeksini kullanmalıdır.
Düzeltme uygulamayan mükellefler ise yıl sonundaki hesaplamalarında, bir önceki geçici vergi döneminin sonu olarak Aralık 2023 endeksini dikkate almalıdır.
Sonuç
- Toplulaştırılmış yöntemler, enflasyon düzeltmesi uygulamalarını sadeleştirir.
- Basit ortalama yöntemi, geçici vergi dönemlerinde düzeltme katsayısını belirlemek için pratik bir çözümdür.
- Kullanılacak Yİ-ÜFE endeksi, düzeltmenin yapıldığı son geçici vergi dönemine göre değişir.
- 560 ve 563 sıra no.lu tebliğler, 2024 yılı için hangi mükelleflerin düzeltme yapıp yapmayacağını netleştirmiştir.
Enflasyon düzeltmesinde mükellefler toplulaştırılmış yöntemleri tercih edebilecek olup, düzeltme/taşıma katsayıları yerine, toplulaştırılmış yöntemlere ilişkin esaslara göre bulunan katsayıları kullanmak suretiyle; düzeltme işlemlerini gerçekleştirebileceklerdir.
Toplulaştırılmış yöntemlerden biri olan “basit ortalama yöntem” mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE), bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı olarak hesaplanmaktadır. Basit ortalama yöntem esas olarak dönem ortalama düzeltme katsayısını vermektedir
555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile söz konusu hesap yöntemine ilişkin açıklamalar yapılırken her bir geçici vergi döneminde de enflasyon düzeltmesinin uygulanacağından hareketle gerekli tanımlamalar yapılmıştır. Ancak, 560 Sıra No.lu Vergi
Usul Kanunu Genel Tebliği ile tüm mükelleflerin birinci geçici vergi döneminde, 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olan mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuştur.
Bu bakımdan, stokların düzeltilmesinde kullanılabilecek basit ortalama yöntemindeki katsayıların doğru hesaplanabilmesi için söz konusu formülde enflasyon düzeltmesinin uygulanmadığı geçici vergi dönem sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yerine, enflasyon düzeltmesinin uygulandığı en son geçici vergi dönemi ya da hesap dönemi sonundaki fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE) dikkate alınması gerekmektedir.
Dolayısıyla 2024 yılının ikinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi uygulayacak olan mükellefler söz konusu formülde Aralık/2023 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini kullanacaklar, üçüncü geçici vergi döneminde ise Haziran/2024 dönemine ait Yİ-ÜFE
endeksini dikkate alacaklardır. 560 ve 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca 2024 yılının geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulamayan mükelleflerden hesap dönemi sonunda basit ortalama yöntemini kullanacaklar ise bir önceki geçici vergi dönemi sonu endeksi olarak Aralık/2023 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini uygulayacaklardır.
ÖNERİLEN BENZER İÇERİKLER
Kaynak: VERGİ USUL KANUNU SİRKÜLERİ /176 Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
