Vergi mükelleflerine geçmiş dönemlerde çeşitli stok affı imkânları sunan 6111, 6736 ve 7143 sayılı kanunlar, işletmelerin kayıt dışı emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını yasal kayıtlara alma olanağı tanımıştır. Bu yazıda, anılan kanunlara göre beyan edilerek işletme kayıtlarına alınan kıymetler için pasifte karşılık ayrılması, bu karşılıkların ortaklara dağıtılması ya da şirket sermayesine ilavesi durumundaki vergisel yükümlülükler yazının sonundaki özelgedeki açıklamalar dikkate alınarak ele alınacaktır.
Yasal Dayanaklar
Söz konusu düzenlemelerle, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için kayıt altına alınan emtialar karşılığında pasifte özel bir karşılık hesabı açılması zorunlu tutulmuştur. Kanun hükmüne göre:
- Emtia için ayrılan karşılık sermayenin unsuru sayılır.
- Ortaklara dağıtılması halinde kar dağıtımı sayılmaz, vergi kesintisi yapılmaz.
- Sermayeye ilavesi ise tamamen vergisiz şekilde mümkündür.
Bu durum, mükellefler açısından hem kayıt dışı stokların yasallaştırılması hem de bu kıymetlerin ileride vergisel risk doğurmadan kullanılması anlamına gelmektedir.
Vergilendirme ve Belge Düzeni
Gerek Gelir Vergisi Kanunu gerekse Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca, şirket ortaklarına yapılan gerçek kar payı dağıtımlarında vergi kesintisi yapılması zorunludur. Ancak bu düzenlemeye göre:
- Karşılık hesabındaki tutar kâr payı sayılmadığı için gelir vergisi stopajına tabi değildir.
- Ortaklar da ayrıca gelir vergisi beyanında bulunmaz.
- Sermayeye ilave edilen tutar şirket özkaynaklarını güçlendirir, vergi doğurmaz.
Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Karşılık hesabı sadece beyanda bulunulan kıymetler için açılır.
- Amortismana tabi kıymetler için karşılık birikmiş amortisman kabul edilir.
- Kayıtların usule uygun ve belgeye dayalı olması gerekir.
- Bu karşılıklar şirket tasfiye edilse dahi vergilendirilmez.
Detaylar ve uygulama içi ilerleyen bölümdeki Özelge’yi inceleyiniz
10 Soru – 10 Cevap
1. Stok affı kapsamında beyan edilen emtia hangi hesaba kaydedilir?
Aktif hesaba alınır, pasifte özel karşılık hesabı açılır.
2. Bu karşılıklar kar dağıtımı sayılır mı?
Hayır, sermayenin unsuru sayılır.
3. Ortaklara dağıtılırsa vergi doğar mı?
Hayır, gelir vergisi stopajı yapılmaz.
4. Sermayeye ilavesi mümkün mü?
Evet, tamamen vergisiz olarak mümkündür.
5. Bu işlem için ayrıca vergi beyannamesi gerekir mi?
Hayır, ortaklar ayrıca beyan yapmaz.
6. Beyan edilen kıymetler için amortisman ayrılır mı?
Hayır, amortisman ayrılamaz.
7. Bu düzenleme sadece bilanço esasına göre mi geçerlidir?
Hayır, işletme hesabı esasına göre tutanlar da kapsama girer ama uygulama farklıdır.
8. Vergi incelemesi durumunda risk oluşur mu?
Hayır, kanuna uygun beyan varsa risk bulunmaz.
9. Tasfiye durumunda bu karşılıklar ne olur?
Sermayenin unsuru sayıldığı için vergilendirilmez.
10. Beyan sonrası belge düzeni nasıl olmalı?
Envanter listesi ile birlikte vergi dairesine bildirim yapılmalıdır.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Gelir Ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : 62030549-125[15-2018/299]-E.785406 31.08.2018
Konu :6111, 6736 ve 7143 sayılı Kanun kapsamında kayda alınan emtia için ayrılan karşılığın ortaklara dağıtılması veya şirketin sermayesine ilave edilip edilmeyeceği.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, Şirketinizin 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 6736 ve 7143 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin hükmü gereğince işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların şirket kayıtlarına alınması için beyanda bulunduğu ve vergisel yükümlülükleri yerine getirdiği belirtilmiş olup kayıtlara alınan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların aktif hesaplarına alınması ve karşılık olarak pasif hesaplarda yer alan değerinin ortaklara dağıtılmasında veya sermayeye ilave edilmesi durumunda vergilendirilip vergilendirilmeyeceği hususlarında bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup Müdürlüğümüz görüşü aşağıda açıklanmıştır.
6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 10 uncu maddesi ile 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun ve 7143 sayılı Vergi Ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanunun 6 ncı maddesinde;
“(1) Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dâhil), işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile bu Kanunun yayımlandığı tarihi izleyen üçüncü ayın sonuna kadar bir envanter listesi ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebilirler. Bildirime dâhil edilen kıymetler için amortisman ayrılmaz.
(2) Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, birinci fıkra hükümleri uyarınca aktiflerine kaydettikleri emtia için ayrı, makine, teçhizat ve demirbaşlar için ayrı olmak üzere özel karşılık hesabı açarlar. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiye edilmesi halinde sermayenin unsuru sayılır ve vergilendirilmez. Makine, teçhizat ve demirbaşlar envantere kaydedilir ve ayrılan karşılık birikmiş amortisman addolunur. İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler ise söz konusu emtiayı defterlerinin gider kısmına satın alınan mal olarak kaydederler.
…”
hükmüne yer verilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b-i) alt bendinde, tam mükellef kurumlar tarafından, tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından; (b-ii) alt bendinde, tam mükellef kurumlar tarafından, dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben gelir vergisi kesintisi yapılması gerektiği; kârın sermayeye eklenmesinin kâr dağıtımı sayılmayacağı belirtilmiştir.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 15 nci maddesinin ikinci fıkrasında, vergiden muaf olan kurumlara dağıtılan Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerindeki kâr payları üzerinden; 30 uncu maddesinin üçüncü fıkrasında tam mükellef kurumlar tarafından, Türkiye’de işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç olmak üzere dar mükellef kurumlara veya kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından istihkak sahiplerinin kurumlar vergilerine mahsuben vergi kesintisi yapılması gerektiği belirtilmiş ve kesinti oranı da 3/2/2009 tarihinden itibaren uygulanmak üzere 2009/14592, 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı Bakanlar Kurulu Kararlarıyla %15 olarak belirlenmiştir.
6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 6736 ve 7143 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin hükmüne göre beyanda bulunan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları yasal kayıtlarına intikal ettirmek suretiyle işletme kayıtlarını fiili duruma uygun hale getirmelerine imkân sağlanmış; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin anılan madde kapsamında aktiflerine intikal ettirdikleri emtia, makine ve teçhizat için pasifte açmış oldukları karşılık hesabında yer alan karşılıkları ortaklara dağıtmaları halinde bu karşılık sermayenin bir unsuru sayılarak kâr dağıtım tevkifatı dışında tutulmuştur.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketinizin 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 6736 ve 7143 sayılı Kanunun 6 ncı maddesine istinaden stok artışı beyanında bulunup karşılık hesabına kaydettiği tutarlar sermayenin unsuru sayıldığından, bu tutarların ortaklara dağıtılması halinde gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır. Diğer yandan anılan tutarlar şirket ortakları tarafından da ayrıca gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir.
Ayrıca, 6111 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 6736 ve 7143 sayılı Kanunun 6 ncı maddesine istinaden stok artışı beyanında bulunup karşılık hesabına kaydettiğiniz tutarlar sermayenin unsuru sayıldığından, söz konusu tutarların şirketiniz sermayesine ilave edilmesi mümkün bulunmaktadır.
…
ÖNERİLEN DİĞER İÇERİKLER
7326 ve 7440 sayılı Kanunlar kapsamında 296 no.lu geçici hesapta izlenen…
7440 – Stok Affı Kapsamında Oluşan 525 Fon Hesabı Ortaklara Dağıtılabilir…
7440 Matrah Artırımından Dolayı Tahakkuk Eden Ek 2022 Kurumlar Vergisi Muhasebe…
7440 Matrah Artırımı Tutarı, Kurumlar Vergisi Alacağından Mahsup Edilebilir Mi?
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
