Avukat, doktor, mühendis gibi serbest meslek erbaplarının, işyerine kayıtlı araçlarını başka bir şirkete kiraya vermesi sıkça karşılaşılan bir durum. Peki bu kira geliri nasıl vergilendirilir? Serbest meslek kazancı mı sayılır? Serbest meslek makbuzu düzenlenmesi gerekir mi? Gelin netleştirelim.
1. Gelir Vergisi Açısından
- Araç serbest meslek faaliyetiniz kapsamında kullanılıyor olsa da aracın kiraya verilmesi serbest meslek kazancı sayılmaz.
- Bu gelir, gayrimenkul sermaye iradı (GMSİ) olarak değerlendirilir.
- Limited şirketten gelen kira ödemeleri üzerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması zorunludur (GVK md. 94/5-a).
- Serbest meslek kazancınızla birlikte bu kira geliri toplamı, Gelir Vergisi tarifesinin ikinci dilimini aşıyorsa (örneğin 2025 yılı için 330.000 TL), beyannameye dahil edilmelidir.
2. Vergi Usul Kanunu Açısından
- Bu kira geliri için serbest meslek makbuzu düzenlenmez.
- GMSİ’ye tabi gelir olduğundan, serbest meslek defterine de kaydedilmez.
- Kiraya verilen araç için istenirse kira sözleşmesi düzenlenebilir, ancak kayıt için zorunlu belge tevkifatlı kira ödeme evrakıdır.
3. KDV Açısından
- GVK’nın 70. maddesine göre kira faaliyeti KDV’ye tabidir.
- Ancak serbest meslek erbabının bireysel olarak yaptığı ve iktisadi işletmeye dahil olmayan araç kiralaması KDV’den istisnadır (KDVK md. 17/4-d).
- Yani bu işlem için KDV hesaplanmaz ve beyan edilmez.
Özetle:
| Konu | Uygulama |
|---|---|
| Vergi Türü | Gayrimenkul Sermaye İradı |
| Tevkifat | %20 (Limited Şirket uygular) |
| Beyannameye Dahil | Evet, yıllık gelir 2. dilimi aşarsa |
| Makbuz | Serbest meslek makbuzu düzenlenmez |
| KDV | İstisna, beyan edilmez |
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü
Sayı : 62030549-120[70-2016/1036]-68243 09.03.2017
Konu :Serbest meslek erbabı tarafından işyerine kayıtlı aracın kiraya verilmesi halinde vergilendirme
İlgide kayıtlı özelge talep formunda; avukatlık faaliyetinizden dolayı serbest meslek erbabı olarak mükellefiyet kaydınızın bulunduğu, işyerinize kayıtlı olan aracınızı bir limited şirketine kiraladığınızı belirterek, söz konusu kira gelirinizin vergilendirilmesine ilişkin bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup konuya ilişkin Başkanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır.
GELİR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 65’inci maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işleri işverene tabi olmaksızın, şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.” hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun 70’inci maddesinin birinci fıkrasında da, aynı fıkrada bentler halinde sayılan mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyetleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratların gayrimenkul sermaye iradı olduğu hükmüne yer verilmiş olup, ikinci fıkrasında ise maddede bentler halinde yazılı mal ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratlarının ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanacağı hükme bağlanmıştır.
Anılan Kanunun 94’üncü maddesinin birinci fıkrasında, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçilerin maddede bentler halinde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecbur oldukları hüküm altına alınmış olup, aynı maddenin (5/a) bendinde de 70’inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, söz konusu tevkifat oranı 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile % 20 olarak belirlenmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; avukatlık faaliyetinde bulunduğunuz işyerinize kayıtlı aracın bir Limited Şirketine kiraya verilmesi sonucu elde ettiğiniz kira gelirinin gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilmesi ve kiracı şirket tarafından yapılacak kira ödemeleri üzerinden Gelir Vergisi Kanununun 94/5-a maddesi gereğince tevkifat yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, tevkif suretiyle vergilendirilen söz konusu gayrimenkul sermaye iradı ile serbest meslek kazancınızın toplamının, Gelir Vergisi Kanununun 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması halinde, serbest meslek kazancınıza ilişkin verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesine tevkif suretiyle vergilendirilmiş gayrimenkul sermaye iradının da dahil edilmesi gerekmektedir.
VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN:
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227’nci maddesinde “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almakta olup, söz konusu kayıtların aynı kanunun 229’uncu ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden (fatura, gider pusulası, serbest meslek makbuzu vb.) herhangi biri ile tevsik edilmesi gerekmektedir.
Yine aynı Kanununun 236’ncı maddesinde; “Serbest meslek erbabı, mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.” hükmü bulunmaktadır.
Bu hükümler çerçevesinde, avukatlık faaliyetinde bulunduğunuz işyerinize kayıtlı aracın bir Limited Şirketine kiraya verilmesi sonucu elde edilen kira gelirinin, Gelir Vergisi Kanununda serbest meslek faaliyetinde kullanılan mal ve hakların kiralanmasından doğan kazancın serbest meslek kazancı sayılacağına dair bir hüküm bulunmaması nedeniyle serbest meslek kazancı değil, gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilmesi gerektiğinden, tahsil edilen kira bedelleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmesi söz konusu olmayacaktır.
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1’inci maddesinin 1’inci fıkrasında; Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin 3’üncü fıkrasının (f) bendinde ise Gelir Vergisi Kanununun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 17/4-d maddesinde ise iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemlerinin KDV’den istisna olduğu belirtilmiştir.
Bu itibarla, serbest meslek erbabı olarak aracınızın kiraya verilmesi işlemi, söz konusu aracın işyerine kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, bu faaliyetinize ilişkin elde edilen gelirlerin Gelir Vergisi Kanununa göre serbest meslek kazancı olarak değerlendirilmemesi koşuluyla, katma değer vergisine tabi bulunmamaktadır.
…
ÖNERİLEN DİĞER İÇERİK
Serbest meslek erbabının yapacağı özel inşaata ilişkin belge düzeni ve beyanı
Serbest Meslek Faaliyetinin Kapsamı İle İlgili Örnek Özelge
Serbest meslek erbabı kişilere icra dairesi aracılığı ile banka üzerinden yapılan…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
