Sabit Kıymet Yatırım Kararları
İşletmeler, değişik zaman ve nedenlerle sabit kıymet yatırımı yapmak durumundadır: üretim kapasitesi artışı, fiziki lokasyon gereksinimleri, teknolojik yeniliklere uyum vb.
Bu gereklilik ortaya çıktığında, alternatif yatırım planları içinden en doğrusunu seçmek veya en faydalı olanı bulmak veya şirket nakit akış planlarına en uygunu bulmak ve uygulamak önemlidir. Bu seçimi yapabilmek için çok sayıda yatırım değerleme metodu olsa da, tüm dünyada 3 temel yöntem en çok kullanılmaktadır.
Bu yöntemlerin hepsinde temel kavram Paranın Zaman Değeri kavramıdır. Temel olarak gelecekteki 1000 TL’nin bugünkü 1000 TL’den daha az değerli olduğu gerçeğini ifade eder.
Yöntemler kullanılmadan once, her bir yatırım alternatifi için bir işplanı yapılmalıdır. İşplanı yatırım süresince yapılacak harcamaları ve yatırımın tamamlanması ile yaratılacak ek ciro, masraf ve karı içermelidir. Bu plan aynı zamanda nakit akış tablosunu da içermelidir. Bu planlar temel alınarak, aşağıdaki yöntemlerle yatırımın değeri tespit edilip karar verilmelidir. Genel kural olarak en az 2si kullanılmalı ve sonucuna gore karar verilmelidir.
1. Net Bugünkü Değer
Net bugünkü değer (NBD) metodu, yatırımın maliyeti ile yatırımın gelecekte sağlayacağı nakit akışlarının bugünkü değeri arasındaki farkı hesaplar.
NBD metodunun hesaplama aşamaları:
- Yatırımın gelecekte üretmesi planlanan serbest nakit akışlarının tahmin edilmesi
- Gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerlerinin hesaplanması
- Yatırımın maliyeti ile yatırımın gelecekte sağlayacağı nakit akışlarının toplam bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması
NBD pozitif bir değer ise Kabul. 1’den fazla proje değerlemesi yapılıyor ve sadece 1 tanesini seçebilir durumda isek, NBD en yüksek olanı seç.
2. İç Verim Oranı
İç verim oranı (İVO) bir yatırımın NBD’sini sıfırlayan indirgeme oranıdır. Başka bir deyişle iç verim oranı bir yatırımdan beklenen getiridir.
Yatırımın IVO’su istenen IVO’dan yüksekse kabul et.
İVO metodolojisinin kullanılabilmesi için şirketin/patronun bir yatırımdan beklediği minimum getiriyi oransal olarak önceden belirlemiş olmalıdır.
3. İndirgenmiş Geri Ödeme Süresi
Günümüzde İVO ve NBD metotları daha fazla kullanılan metodlar olmakla birlikte, ilk karar kriteri, projenin operasyonel nakit akışlarının maliyetini ne kadar sürede çıkardığını hesaplayan geri ödeme dönemidir. Geleneksel olarak herkesin hemen her türdeki yatırım kararında otomatik olarak yaptığı yöntemdir.
İndirgenmiş geri ödeme dönemi gelecekteki nakit akışlarının bugünkü değerlerinin yatırımın maliyetini çıkarana kadar geçen süredir.
Yatırımın geri ödeme dönemi önceden belirlenen geri ödeme döneminden kısaysa kabul et.
Bu yöntem için de aynen İVO gibi, Kabul edilebilir maksimum geri ödeme süresinin önceden kararlaştırılmış olması gereklidir.
