Dövizli işlemler muhasebe ve vergilendirme açısından bazı teknik belirsizlikleri beraberinde getiriyor. Özellikle lehe ve aleyhte oluşan kur farklarının Katma Değer Vergisi (KDV) karşısındaki durumu, ödeme zamanlaması ve belge düzeni açısından sıkça sorular gündeme geliyor. Bu yazımızda, kur farkı faturasının hangi tarihe göre düzenleneceği, KDV hesaplamasında hangi kurun esas alınacağı, ve hangi kur farklarına KDV uygulanacağı gibi kritik sorulara yanıt veriyoruz.
Dövizli Satışlarda Kur Farkı Nasıl Oluşur?
Bir işletme döviz cinsinden veya dövize endeksli satış yaptığında, teslim tarihi ile ödemenin tahsil edildiği tarih arasında kur değişikliği olabilir. Bu durumda satıcı ya kur farkı lehine kazanç sağlar (lehe kur farkı), ya da zarar eder (aleyhte kur farkı).
Kur Farkı Faturasında Hangi Tarih Esas Alınır?
Vergi İdaresi’ne göre:
- Ödeme, çek veya senedin ciro edilmesiyle gerçekleşmiş sayılır.
- Bu nedenle kur farkı faturasının düzenlenmesinde ödeme tarihine (ciro tarihi) göre kur farkı hesaplanır.
- Cirodan sonraki tarihlerde oluşan farklar ise KDV matrahıyla ilişkisiz olduğu için fatura edilmez, KDV hesaplanmaz.
Lehe Kur Farkı Varsa Ne Yapılmalı?
Satıcı lehine oluşan kur farkı, vade farkı niteliği taşıdığından KDV’ye tabidir. Satıcı bu fark için fatura düzenlemelidir. Bu faturada KDV, teslimin yapıldığı tarihte geçerli olan oran üzerinden hesaplanır.
Aleyhte Kur Farkı Varsa Ne Olur?
Bu durumda alıcı lehine kur farkı oluşur. Bu durumda ise alıcı fatura düzenler ve aynı şekilde teslim tarihindeki KDV oranı uygulanır.
Ödeme Tahsili Gecikirse Ne Olur?
Çek veya senet ciro edildikten sonra tahsil edilse bile bu tarih dikkate alınmaz. Çünkü ciro tarihi itibarıyla ödeme gerçekleşmiş kabul edilir. Tahsil gecikmesinden doğan kur farkı için fatura düzenlenmez, KDV hesaplanmaz.
KDV Hesaplama Yöntemleri
- KDV dahil düzenlenen satışlarda: Kur farkına iç yüzde yöntemi uygulanır.
- KDV hariç düzenlenen satışlarda: Kur farkına doğrudan KDV oranı uygulanır.
Detay ve yasal dayanaklar özelgede;
10 Soru 10 Cevap
- Kur farkı faturasında hangi tarih esas alınır?
Ciro veya ödeme tarihi esas alınır. - Cirodan sonraki kur farkları için fatura kesilir mi?
Hayır, KDV matrahı ile ilişkili olmadığından kesilmez. - Lehe kur farkı için kim fatura keser?
Satıcı fatura düzenler. - Aleyhte kur farkı için fatura gerekir mi?
Evet, alıcı fatura düzenler. - KDV oranı hangi tarihe göre belirlenir?
Teslimin yapıldığı tarihteki KDV oranı esas alınır. - KDV dahil satışlarda kur farkı nasıl hesaplanır?
İç yüzde yöntemiyle hesaplanır. - Ödeme tarihi nedir?
Çek veya senedin ciro edildiği tarih ödeme tarihi sayılır. - Dövizli satışlarda her kur farkı KDV’ye tabi midir?
Hayır, sadece ödeme öncesinde oluşan farklar KDV’ye tabidir. - Fatura kesilmezse ne olur?
Vergi ziyaı ve usulsüzlük cezası doğabilir. - Kur farkı zararları nasıl muhasebeleştirilir?
Aleyhte farklar gider yazılır, KDV hesaplanmaz.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
MÜKELLEF HİZMETLERİ USUL GRUP MÜDÜRLÜĞÜ
Sayı : 11395140-105[20395]-46789 15.02.2017
Konu :Lehe ve aleyhte oluşan kur farkları
İlgi : 08/12/2016 tarih ve ……….. sayılı özelge talep formunuz.
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzda; ……………….. Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün ……………………… vergi kimlik numarasında kayıtlı mükellefi olduğunuz, yurtiçi müşterilere yapılan dövizli ve dövize endeksli satışlarda kur farkı uygulamasında, bir firmaya 01/11/2016 tarihinde Katma Değer Vergisi (KDV) dahil 11.800,00 Dolar karşılığı (1Dolar=3,1024) satış yaptığınız bu satışa ilişkin ödemenin yurtiçi firma tarafından 15/11/2016 tarihinde çek ile yapıldığı (1 Dolar=3,3787), aynı çeki 30/11/2016 tarihinde yaptığınız bir alım karşılığında satıcı firmaya ciro ettiğiniz (1 Dolar=3,4199), bahse konu tarihlerde lehte ve aleyhte kur farkı oluştuğunu belirtilerek düzenlenecek olan kur farkı faturasında hangi tarihin esas alınması gerektiği hususunda Başkanlığımızdan görüş talebinde bulunduğunuz anlaşılmıştır.
3065 sayılı KDV Kanununun;
-1/1 inci maddesinde, Türkiye’de yapılan Ticarî, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu,
-20 nci maddesinde, teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedel olduğu ve bedel deyiminin, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade ettiği,
-24/c maddesinde, Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerlerin matraha dahil olduğu,
hüküm altına alınmıştır.
KDV Uygulama Genel Tebliğinin III/A-5.3. Kur Farkları başlıklı bölümünde,
“Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, satıcı lehine ortaya çıkan kur farkı esas itibarıyla vade farkı mahiyetinde olduğundan, matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Buna göre, teslim veya hizmetin yapıldığı tarih ile bedelin tahsil edildiği tarih arasında ortaya çıkan lehte kur farkı için satıcı tarafından fatura düzenlenmek ve faturada gösterilen kur farkına, teslim veya hizmetin yapıldığı tarihte bu işlemler için geçerli olan oran uygulanmak suretiyle KDV hesaplanır.
Bedelin tahsil edildiği tarihte alıcı lehine kur farkı oluşması halinde, kur farkı tutarı üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.
Yıl sonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan değerlemeler sonucu oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplanmaz.”
şeklinde açıklamalarda bulunulmuştur.
Ayrıca 60 Nolu KDV Sirkülerinin 4.5. Yurt İçi Teslimler ile İhraç Kayıtlı Teslimlerde Oluşan Kur Farkları başlıklı bölümünde konu hakkında açıklamalarda bulunulmuştur.
Bedelin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlendiği yurtiçi satışlar nedeniyle teslimin gerçekleştiği tarih ile ödemenin yapıldığı tarih arasında lehe veya aleyhe oluşan kur farkları üzerinden kural olarak KDV hesaplanması gerekmektedir. Bu çerçevede, kur farklarının KDV ye tabi tutulabilmesi için vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih ile ödemenin yapıldığı tarih arasında ortaya çıkması, KDV matrahıyla bir ilişkisinin bulunması ve KDV matrahında bir değişiklik meydana getirmesi gerekmektedir.
Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde, faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
Buna göre,
-Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak düzenlenen çek ve senetlerin ciro edildikleri veya kırdırıldıkları tarih itibariyle ödeme gerçekleşmiş olduğundan, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarih ile çek veya senetlerin ciro edildikleri ya da kırdırıldıkları tarih arasında ortaya çıkan kur farkı üzerinden, lehine kur farkı oluşan tarafça düzenlenecek faturada KDV hesaplanması gerekmektedir.
-Söz konusu çek ve senetlerin ciro edildikten veya kırdırıldıktan (ödeme gerçekleştirildikten sonra) nihai olarak tahsil edildiği tarihe kadar oluşacak kur farklarının KDV matrahı ile bir ilişkisi bulunmadığından, işlemin matrahında herhangi bir değişiklik meydana getirmeyen kur farkları için fatura düzenlenmesine ve KDV hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.
-KDV dahil toplam tutar üzerinden dövize endekslenerek düzenlenen çek veya senetlerin ödenmesi sırasında ortaya çıkan kur farklarına ilişkin KDV, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu anda işlemin tabi olduğu oran dikkate alınarak iç yüzde yöntemiyle; KDV hariç tutar üzerinden dövize endekslenerek düzenlenen çek veya senetlerin ödenmesi sırasında ortaya çıkan kur farklarına ilişkin KDV ise vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu anda işlemin tabi olduğu oran kur farkı tutarına uygulanmak suretiyle hesaplanacaktır.
…
ÖNERİLEN DİĞER İÇERİK
Enflasyon Düzeltmesi Zararı Finansman Gider Kısıtlamasına Dahil Edilir mi?
Döviz Cinsi Kredilerde Kur Farkı Gider Yazılır mı? Muhasebe ve Vergi…
Kur Farkında Fatura Kesme Yükümlülük İşlemleri İthalat Muhasebesinde Nasıl Ele Alınmalıdır?
Dövize Endeksli Konut Kredisi ve Kira Geliri Beyanı: Kur Farkı Gider…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
