Enflasyon düzeltmesi uygulaması, şirketlerin mali tablolarında yer alan kıymetleri reel değerleriyle göstermesini sağlar. Bu kapsamda, şirketlerin öz sermaye kalemlerinde yer alan bazı tutarların nasıl değerlendirileceği, özellikle de hisse senedi ihraç primlerinin geçmiş yıl zararlarına mahsup edilip edilemeyeceği, en çok merak edilen konulardan biridir.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 23 Temmuz 2012 tarihli özelgesi, bu konuda uygulayıcılar için netlik sunmaktadır.
Hisse Senedi İhraç Primi Nedir?
Hisse senedi ihraç primi, şirketin nominal değerin üzerinde bir bedelle hisse satması sonucu elde ettiği fazlalıktır ve doğrudan öz sermaye kaleminde izlenir. Bu tutarlar, şirketin iç kaynaklarının güçlenmesine katkı sağlar.
Enflasyon Düzeltmesinde Hisse Senedi İhraç Primi
Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesi gereği, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden mükellefler, belirli enflasyon şartlarının sağlanması halinde mali tablolarını düzeltmekle yükümlüdür. Bu düzeltme sonucunda, öz sermaye kalemlerinden olan hisse senedi ihraç primlerinde de enflasyon farkı oluşabilir.
Geçmiş Yıl Zararına Mahsup Mümkün mü?
Evet, mümkündür.
Kanuna göre, öz sermaye kalemlerine ilişkin enflasyon farkları, yine enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir. Bu işlem;
- Vergiye tabi kazanç oluşturmaz.
- Kâr dağıtımı sayılmaz.
- Şirketin mali yapısını düzeltici bir etki yaratır.
Geçici 25. Madde Ne Diyor?
Geçici 25. maddede yer alan düzenlemeye göre, 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucunda oluşan geçmiş yıl zararları ya da karları, vergiye tabi tutulmaz. Özellikle bu zararlar, hisse senedi ihraç primleri gibi öz sermaye kalemlerinden mahsup edilebilir.
Uygulamadaki Örnek Durum
Bir şirketin 2010 yılı bilançosunda yer alan ve geçmişte yapılan enflasyon düzeltmeleriyle oluşmuş hisse senedi ihraç primi enflasyon farkları, 2003-2004 dönemine ait geçmiş yıl zararlarına mahsuben kullanılabilir. Bu durum hem kanuni dayanağa hem de vergi uygulamalarına uygundur.
Sonuç
Özetle, şirketlerin öz sermaye kalemleri içinde yer alan ve enflasyon düzeltmesi sonucu oluşmuş hisse senedi ihraç primleri, yine aynı düzeltme sürecinde ortaya çıkan geçmiş yıl zararları ile mahsup edilebilir. Bu uygulama, kar dağıtımı sayılmaz ve vergiye tabi kazanç oluşturmaz.
Bu tür mahsup işlemleri, mali tabloların daha sağlıklı hale gelmesini sağlarken, aynı zamanda şirketin vergi yükünü de azaltabilir.
Soru- Cevap: Hisse Senedi İhraç Primleri ve Enflasyon Düzeltmesi
1. Hisse senedi ihraç primi nedir?
Hisse senetlerinin nominal değerinin üzerinde satılmasıyla elde edilen fazla tutardır. Şirketin öz sermayesine eklenir.
2. Hisse senedi ihraç primi hangi hesapta izlenir?
Öz sermaye altında “Hisse Senedi İhraç Primleri” hesabında takip edilir.
3. Enflasyon düzeltmesi nedir?
Yüksek enflasyon dönemlerinde, mali tabloların reel değerleri yansıtması için yapılan düzeltme işlemidir. VUK mükerrer 298. madde kapsamında uygulanır.
4. Hisse senedi ihraç primleri enflasyon düzeltmesine tabi midir?
Evet. Öz sermaye kalemi olduğu için düzeltmeye tabi tutulur ve enflasyon farkı oluşur.
5. Enflasyon farkı ne anlama gelir?
Düzeltme sonucunda ortaya çıkan reel değer farkıdır. Öz sermaye kalemlerinde enflasyon farkı, geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir.
6. Enflasyon farkları geçmiş yıl zararına mahsup edilebilir mi?
Evet. Kanun açıkça belirtmiştir: Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları geçmiş yıl zararları ile mahsup edilebilir.
7. Bu mahsup işlemi vergiye tabi midir?
Hayır. Bu mahsup işlemi, Vergi Usul Kanunu’na göre vergiye tabi tutulmaz.
8. Hisse senedi ihraç priminden yapılan mahsup kâr dağıtımı sayılır mı?
Hayır. Bu tür işlemler kâr dağıtımı sayılmaz ve ortaklara dağıtılmış kâr olarak değerlendirilmez.
9. Mahsup işlemi için belirli bir dönem var mı?
Özellikle 31.12.2023 tarihli bilançolarla ilişkili olarak geçmiş yıl zararlarına mahsup mümkündür.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI (Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü) | ||||
| Sayı | : | B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 9-2227 | 23/07/2012 | |
| Konu | : | Bilançoda yer alan hisse senedi ihraç primlerinin enflasyon değerlemesinden kaynaklanan mali geçmiş yıl zararından mahsubu. | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formu ve dilekçenizde, ….. Vergi Dairesi Müdürlüğünün …. vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuzu belirterek, 31/12/2010 tarihli bilançonuzda yer alan enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş hisse senedi ihraç primleri enflasyon farklarının 2003 ve 2004 yıllarında yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan geçmiş yıllar zararlarına mahsup edilip edilemeyeceği hususunda bilgi talep edildiği anlaşılmakta olup konuya ilişkin Başkanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde, “Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmemesi halinde sona erer.”; (5) numaralı bendinde ise, “Pasif kalemlere ait enflasyon fark hesapları, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin, bu dönemde vergiye tâbi tutulur. Ancak öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz.” hükümlerine yer verilmiştir.
Aynı Kanunun geçici 25 inci maddesinin (g) bendinde de, “31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal kârları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmez.” hükmü mevcuttur.
Konuyla ilgili olarak yayımlanan VUK-17/2005-4/Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması-11 Seri No.lu Sirkülerin “18. 31/12/2003 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesi Sonucu Oluşan Geçmiş Yıllar Kar veya Zararı ” başlıklı bölümünde “31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan geçmiş yıllar kar veya zararları, kaydedildiği Geçmiş Yıllar Kar/Zararları Hesabının alt hesabında izlenmeye devam edilecek ve sonraki dönemlerde Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi ve 338 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan esaslara göre düzeltme işlemine tabi tutulacaktır.” şeklinde açıklamalar yapılmıştır.
Bu hükümlere göre, Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci ve mükerrer 298 inci maddeleri çerçevesinde yapılan enflasyon düzeltmesi sonucu öz sermaye kalemlerine ilişkin olarak oluşan enflasyon farklarının; yine düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilmesi veya sermayeye ilave edilmesi mümkün olup bu işlemler kâr dağıtımı sayılmayacaktır.
Bu itibarla, Şirketinizin öz sermaye kalemlerinden olan hisse senedi ihraç primlerinin enflasyon düzeltmesine tabi tutulması neticesinde oluşan enflasyon farklarının, düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilmesi mümkündür.
…
