Ücretli çalışanlar için uygulanan engellilik indirimi, hem bordro hesaplamalarında hem de gelir vergisi avantajlarında kritik öneme sahip. 2025 yılında geçerli olacak tutarlar ve uygulama esasları, özellikle çalışanların engellilik derecelerine göre değişiklik göstermekte.
2025 Engellilik İndirimi Tutarları
Gelir Vergisi Kanunu’nun 31. maddesine göre, engellilik derecelerine bağlı olarak uygulanacak aylık indirim tutarları şu şekildedir:
- Birinci derece engelliler için: 9.900 TL
- İkinci derece engelliler için: 5.700 TL
- Üçüncü derece engelliler için: 2.400 TL
Bu tutarlar, engelli personelin gelir vergisi matrahından indirilebilir ve bordrolara sabit olarak yansıtılabilir. Ancak uygulama yıl boyunca sabit kalabilse de, bu indirimin personelin vergi matrahı ile sınırlı olduğu unutulmamalıdır.
Asgari Ücretli Çalışanlar ve İndirim Uygulaması
1 Ocak 2022 itibariyle asgari geçim indirimi (AGİ) kaldırılmış, bunun yerine asgari ücret gelir vergisinden istisna edilmiştir. Asgari ücretliler üzerinden gelir vergisi alınmaması sebebiyle, engellilik indirimi bu çalışanlar için fiilen bir vergi avantajı oluşturmaz. Ancak bu durum, engelli bireyin emeklilik hakkı kazanmasını engellemez.
Asgari Ücretin Üzerinde Ücret Alanlar İçin Uygulama
Brüt ücreti asgari ücretin üzerinde olan hizmet erbabı için gelir vergisi matrahı oluştuğu için engellilik indirimi uygulanabilir. Bu durumda hem engellilik indirimi hem de asgari ücret gelir vergisi istisnasından birlikte yararlanmak mümkün olmaktadır.
Bordroda Uygulama Detayları
Engellilik indirimi bordroda sabit olarak uygulanabilir. Ancak bu uygulama için engellilik derecesinin resmi raporla belgelenmiş ve değişmemiş olması gerekir. Geçici süreli raporlar süre dolduğunda dikkate alınmaz.
Sonuç
Muhasebe departmanları, insan kaynakları ve bordro uzmanları için engellilik indirimi uygulaması, doğru hesaplama, doğru belge ve yasal dayanak üçgeninde yürütülmelidir. Asgari ücret istisnası ile birlikte değerlendirilen bu uygulama, çalışanlara ekonomik destek sağlamanın yanı sıra sosyal sorumluluk açısından da önem taşımaktadır.
10 Soru 10 Cevap
- Engellilik indirimi kimler için geçerlidir?
İş gücü kaybı %40 ve üzerinde olan çalışanlar için uygulanır. - 2025 yılında engellilik indirimi tutarları nedir?
Birinci derece 9.900 TL, ikinci derece 5.700 TL, üçüncü derece 2.400 TL’dir. - Asgari ücretli çalışan bu indirimden yararlanabilir mi?
Vergi matrahı oluşmadığı için fiilen yararlanamaz. - İndirim bordroda sabit uygulanabilir mi?
Evet, engellilik derecesi değişmedikçe sabit uygulanabilir. - Emeklilik hakkı bu indirimle kazanılabilir mi?
Evet, engelli indirimi emeklilik hesabında dikkate alınır. - Engellilik indirimiyle asgari ücret istisnası birlikte uygulanabilir mi?
Evet, vergi matrahı olanlar için her ikisi birlikte uygulanabilir. - Engelli raporu zorunlu mudur?
Evet, resmi raporla belgelendirilmiş olmalıdır. - İndirim gelir vergisini nasıl etkiler?
Vergi matrahını düşürür, ödenecek vergiyi azaltır. - İndirim damga vergisini etkiler mi?
Hayır, sadece gelir vergisi hesaplamasını etkiler. - Engelli indirimi yıl içinde değiştirilebilir mi?
Rapor süresi sona ererse veya engellilik derecesi değişirse düzenleme gerekir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-38418978-120[61-2023/19]-187647 | 29.03.2024 | |
| Konu | : | Ücretlilerde engellilik indirimi uygulaması | ||
| İlgi | : | … |
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, şirketinizde çalışan engelli personel için düzenlenen bordrolarda engellilik derecelerine bağlı olarak belirlenen engellilik indirimi tutarlarının yıl boyunca sabit bir şekilde personelin ücret bordrosuna uygulanıp uygulanamayacağı ile asgari ücretten fazla ücret alan personelin engellilik indiriminin ücret bordrosuna yansıması ve hesaplanması hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Engellilik indirimi” başlıklı 31 inci maddesinde, “Çalışma gücünün asgarî %80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabının birinci derece engelli, asgarî %60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabının ikinci derece engelli, asgarî %40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabının ise üçüncü derece engelli sayılacağı ve engellilik dereceleri itibarıyla belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.” hükmüne yer verilmiş olup engellilik indirimi tutarları 2024 yılı için 324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğiyle;
– Birinci derece engelliler için 6.900 TL,
– İkinci derece engelliler için 4.000 TL,
– Üçüncü derece engelliler için 1.700 TL
olarak belirlenmiştir.
Aynı Kanunun;
– “Ücretin tarifi” başlıklı 61 inci maddesinde, “Ücret, işverene tabi ve belirli bir iş yerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
…”,
– “Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, “Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.
1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,
…
Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur.”
hükümleri yer almaktadır
Anılan Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına 7349 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile eklenen (18) numaralı bendinde; “Hizmet erbabının, ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri (Şu kadar ki, istisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenir. Ödenecek vergi tutarı, bu suretle bulunan vergi tutarının içinde istisna tutara isabet eden kısım düşülmek suretiyle hesaplanır. İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşamaz. Birden fazla işverenden ücret alanlarda bu istisna sadece en yüksek olan ücrete uygulanır.).” hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 7349 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “IV- Ticari ve medeni işlerle ilgili kâğıtlar” başlıklı bölümünün (34) numaralı fıkrasında yer alan “ücretlere ilişkin kağıtlar” ibaresinden sonra gelmek üzere “(Bu maddenin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım için uygulanır.)” hükmü eklenmiştir.
Bu düzenlemeler uyarınca, asgari ücret vergi dışı bırakılmış, asgari ücretin üzerinde ücret alanların da ücretlerinin asgari ücretin gelir vergisi matrahına isabet eden kısmı gelir vergisinden, brüt asgari ücrete isabet eden kısmı da damga vergisinden istisna edilmiştir.
Konu ile ilgili olarak 27/1/2022 tarihli ve 31732 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 319 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde gerekli açıklamalar ve uygulamaya ilişkin örneklere yer verilmiştir. Söz konusu Tebliğin;
-“İstisnanın kapsamı ve uygulaması” başlıklı 4 üncü maddesinde, “(1) 7349 sayılı Kanunla, 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen (18) numaralı bent ile 1/1/2022 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine uygulanmak üzere, hizmet erbabının ödemenin yapıldığı ayda geçerli olan asgari ücretin aylık brüt tutarından işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi düşüldükten sonra kalan tutarına isabet eden ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir.
(2) İstisnayı aşan ücret gelirinin vergilendirilmesinde, hizmet erbabının ilgili aydaki gelirine ilişkin verginin hesaplanacağı gelir dilim tutarları ve oranları, istisna kapsamındaki tutarlar da dikkate alınarak belirlenecektir.
(3) İstisna nedeniyle alınmayacak olan vergi, ilgili ayda aylık asgari ücret üzerinden hesaplanması gereken vergiyi aşmayacaktır.
…
(7) Yapılan düzenleme ile 1/1/2022 tarihinden itibaren 193 sayılı Kanunun 32 nci maddesinde düzenlenmiş bulunan asgari geçim indirimi uygulaması kaldırıldığından bu tarihten itibaren yapılan ücret ödemelerinde asgari geçim indirimi uygulanmayacaktır.
(8) Asgari ücretle çalışan ve istisna uygulaması nedeniyle vergi ödemeyecek olan hizmet erbabı da dahil olmak üzere 193 sayılı Kanunun 31 inci maddesi kapsamında vergi indiriminden faydalanmak üzere başvuruda bulunanların engellilik indirimine ilişkin işlemleri önceden olduğu gibi Gelir İdaresi Başkanlığınca değerlendirilerek sonuçlandırılacaktır. Asgari ücretli olarak çalışan ve bu nedenle ilgili ayda istisna nedeniyle vergi ödemeyecek olan hizmet erbabı, engellilik indiriminden faydalanamayacak olmakla birlikte onaylanan başvuruları üzerine şartları dahilinde emeklilik başvurularını yapabilecektir. Asgari ücretin üzerinde ücret alan ve vergi indirimine hak kazanan hizmet erbabının, gelir vergisi matrahının yeterli olması halinde, hem engellilik indiriminden hem de aynı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisnadan faydalanması mümkün bulunmaktadır.
…”,
-“Asgari ücretin üzerinde ücret geliri elde edenlerde gelir vergisi istisnası” başlıklı 6 ncı maddesinde, “(1)Hizmet erbabının elde ettiği ücret ve ücret sayılan gelirlerinden 193 sayılı Kanunun 31 ve 63 üncü maddesinde yer alan indirimler düşülecek ve varsa Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendi hariç 23 ve müteakip maddelerinde düzenlenen istisna kapsamındaki ücret ödemeleri gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecektir. Bu şekilde belirlenen gelir vergisi matrahına gelir vergisi tarifesi uygulanarak vergi hesaplanacaktır. Bu suretle hesaplanan vergiden istisna tutara isabet eden vergi düşülmek suretiyle ödenecek vergi belirlenecektir. Bu istisna suretiyle sağlanan menfaat asgari ücretin ilgili ayda hesaplanan vergisini geçemeyecektir.
…”
açıklamalarına yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde;
– Ücretli personele nakden veya hesaben yapılan ücret ödemelerinden işçi sosyal güvenlik kurumu primi ve işsizlik sigorta primi ile varsa sendika aidatı, şahıs sigortası primi ve engellilik indirimi tutarları düşüldükten sonra bulunan gelir vergisi matrahı üzerinden, kümülatif gelir vergisi matrahı da dikkate alınarak gelir vergisi hesaplanacak ve hesaplanan gelir vergisinden 193 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen istisna uyarınca, asgari ücretin ilgili aydaki vergi tutarı indirilerek kesilecek gelir vergisi bulunacaktır. Diğer taraftan asgari ücretin gelir vergisine isabet eden kısmının gelir vergisinden, brüt asgari ücrete isabet eden kısmının da damga vergisinden istisna olduğu tabidir.
– Engelli personel için düzenlenen bordrolarda engellilik derecelerine bağlı olarak belirlenen aylık tutarların (engellilik derecelerinde bir değişiklik olmaması veya engellilik indiriminin süreye bağlı olarak uygulandığı hallerde engellilik indiriminde yararlanılabilecek dönemde) yıl boyunca sabit bir şekilde personelin ücretinden indirilebilmesi mümkün bulunmaktadır.
Öte yandan, indirim konusu yapılabilecek engellilik indirimi tutarlarının, engelli personelin gelir vergisi matrahı ile sınırlı olacağı tabiidir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
