Elektronik para transferi ve ödeme hizmetleri, günümüz finans sektöründe giderek büyüyen ve sıkça kullanılan alanlardan biri haline gelmiştir. Bu sektörde faaliyet gösteren şirketlerin, vergi yükümlülükleri ve faturalandırma süreçleri hakkında bilgi sahibi olması önemlidir. Elektronik para hizmetleri ile ilgili Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV), Katma Değer Vergisi (KDV) ve Vergi Usul Kanunu (VUK) kapsamında dikkate alınması gereken hususlar bu yazıda örnek özelgeye dayanarak özetlenmiştir.
Elektronik Para Hizmetlerinde BSMV Yükümlülüğü
6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’na göre, bankerlik faaliyeti yürüten işletmeler tarafından elde edilen komisyon gelirleri BSMV’ye tabi tutulmaktadır. Ödeme hizmeti sağlayan şirketlerin, banka veya finans kuruluşu olarak kabul edilip edilmeyeceği ve BSMV yükümlülüğünün doğup doğmayacağı konusu önemlidir.
- 6493 sayılı Kanun kapsamında elektronik para hizmeti sunan kuruluşlar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın denetiminde faaliyet göstermektedir.
- Ödeme hizmetleri karşılığında alınan komisyon gelirleri, BSMV kapsamında vergilendirilmektedir.
- Bu hizmetleri sunan şirketlerin, elde ettikleri komisyonlar üzerinden BSMV hesaplaması ve ödemesi zorunludur.
Örnek olarak, bir müşterinin elektronik para kuruluşu üzerinden yaptığı ödeme işleminde, 10 TL’lik bir komisyon alınması halinde, bu tutar üzerinden BSMV hesaplanarak beyan edilmelidir.
Elektronik Para Transferinde KDV İstisnası
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu çerçevesinde BSMV kapsamına giren işlemler KDV’den istisna tutulmaktadır.
- Elektronik para ve ödeme hizmetlerinden alınan komisyonlar KDV’den istisna edilmiştir.
- Ancak, bu işlemler için yüklenilen KDV indirilemeyecektir. Bunun yerine, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkündür.
- Elektronik para kuruluşları, KDV beyannamesinde bu istisnayı göz önünde bulundurmalıdır.
Vergi Usul Kanunu Kapsamında Belgelendirme
Vergi mevzuatına göre, ödeme hizmetleri sunan şirketlerin belgelendirme sürecinde fatura düzenleme yükümlülüğü bulunmaktadır.
- Bankalar ve finans kuruluşları dekont düzenleyerek belge sunarken, ödeme kuruluşları fatura düzenlemek zorundadır.
- 6493 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme kuruluşları, verdikleri hizmetleri fatura ile belgelendirmelidir.
- Fatura düzenlemesi, hizmetin verildiği tarihten itibaren en geç 7 gün içinde gerçekleştirilmelidir.
Sonuç ve Öneriler
Elektronik para ve ödeme hizmetleri sunan kuruluşların vergi yükümlülükleri oldukça kapsamlıdır.
- BSMV’ye tabi işlemlerin doğru şekilde beyan edilmesi,
- KDV istisnasının dikkate alınarak muhasebeleştirilmesi,
- Vergi Usul Kanunu’na uygun olarak faturaların düzenlenmesi büyük önem taşımaktadır.
Bu süreci doğru yönetebilmek adına, finansal danışmanlar ve mali müşavirlerle çalışmak faydalı olacaktır. Ayrıca, vergi mevzuatındaki güncellemeleri takip etmek işletmelerin yasal uyumluluğunu korumasına yardımcı olacaktır.
ÖRNEK ÖZELGE
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı
Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü
Sayı : E-11395140-105[VUK-3-170]-568383 26.07.2021
Konu: Elektronik para transferi hizmetinin vergilendirilmesi ve belgelendirilmesi.
İlgi : 02/03/2021 tarih ve … evrak kayıt sayılı özelge talep formunuz.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda, Şirketinizin 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında para transferi ve ödemeye aracılık etme faaliyeti olduğu belirtilerek, söz konusu faaliyete ilişkin belgelendirmenin nasıl yapılacağı ve elde edilen komisyonların banka ve sigorta muameleleri vergisi (BSMV) ile katma değer vergisine (KDV) tabi olup olmadığı, husunda Başkanlığımız görüşünün talep edildiği anlaşılmış olup, Müdürlüğümüz görüşü aşağıda açıklanmıştır.
BANKA VE SİGORTA MUAMELELERİ VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
6802 sayılı Gider Vergileri Kanununun 28 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında; “Bankerlerin yapmış oldukları banka muamele ve hizmetleri dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar (kendileri veya başkaları hesabına menkul kıymet alıp satmayı, alım – satıma tavassut etmeyi veya alıp sattıkları menkul kıymet karşılığı borçları ödemeyi taahhüt etmeyi meslek haline getirenlerin bu faaliyetleri dolayısıyla lehlerine kalan paralar ile mevduat faizi vermek veya sair adlarla faiz ve benzeri menfaatler sağlamak üzere devamlı olarak para toplama işiyle uğraşanların topladıkları paralara sağladıkları gelir ve menfaatler üzerinden komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dahil) da banka muameleleri vergisine tabidir.
90 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye göre ikraz işleriyle uğraşanlarla ikinci fıkrada belirtilen muamele ve hizmetlerden herhangi birini esas iştigal konusu olarak yapanlar bu Kanunun uygulanmasında banker sayılırlar. Bir şahsın münhasıran altın alım ve satımı ile uğraşması banker sayılmasını gerektirmez.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 30 uncu maddesinde, BSMV`yi banka ve bankerlerle sigorta şirketlerinin ödeyeceği, 31 inci maddesinde ise BSMV’nin matrahının 28 inci maddede yazılı paraların tutarı olduğu hüküm altına alınmıştır.
Konu hakkında 11/3/2017 tarihli ve 30004 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 91 Seri No.lu Gider Vergileri Genel Tebliğinin “Elektronik para ihracına ilişkin ödeme hizmetlerinde vergilendirme ve matrah” başlıklı 7 nci maddesinde “(1) 6493 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin 1 numaralı fıkrası kapsamında işlem yapan elektronik para kuruluşlarının, ödeme hizmeti kullanıcısıyla yapmış olduğu anlaşma uyarınca tahsil ettiği komisyon tutarları üzerinden BSMV hesaplanması gerekir.
Örnek: Bay (A), elektronik para kuruluşu ile anlaşmalı bir alışveriş mağazasının internet sitesinden 200 TL tutarında bir mal almış olup, bu işlem nedeniyle elektronik para kuruluşu söz konusu mağazadan 10 TL komisyon tahsil etmiştir. Elektronik para kuruluşu tarafından bu işlem için tahsil edilen 10 TL tutarındaki komisyon üzerinden BSMV hesaplanması gerekir…” açıklamasına yer verilmiştir.
Buna göre, 6493 sayılı Kanun uyarınca esas itibariyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Şirketi tarafından verilen izin çerçevesinde ve bu Banka denetimine tabi olarak gerçekleştirilen elektronik para ve ödeme hizmetleri 6802 sayılı Kanuna göre banka muamele ve hizmetleri kapsamında değerlendirildiğinden anılan hizmetleri esas iştigal konusu olarak yapan Şirketinizin banker kapsamında BSMV mükellefiyeti doğmakta olup, söz konusu hizmetler nedeniyle lehe aldığı paraların BSMV’ye tabi tutulması gerekmektedir.
KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN
3065 sayılı KDV Kanununun;
1/1 inci maddesinde, ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde Türkiye’de yapılan teslim ve hizmetlerin KDV`ye tabi olduğu,
17/4-e maddesinde, BSMV kapsamına giren işlemler ve sigorta aracılarının sigorta şirketlerine yaptığı sigorta muamelelerine ilişkin işlemlerinin KDV’den istisna olduğu,
hüküm altına alınmıştır.
Buna göre; elektronik para ihracına ilişkin ödeme hizmetleri nedeniyle alınan komisyonlar BSMV’ye tabi olduğundan, KDV Kanununun 17/4-e maddesi uyarınca KDV’den istisna tutulacaktır. Bu hizmetlere ilişkin olarak yüklenilen KDV indirim konusu yapılamayacağından, gelir ya da kurum kazancının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir.
VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinin birinci fıkrasında, Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hükme bağlanmış,
229 uncu maddesinde, fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olarak tanımlanmıştır.
Öte yandan, 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde “Banka”nın, mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını ifade edeceği hükme bağlanmıştır.
Diğer taraftan, 243 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “Bankalar Tarafından Düzenlenecek Belgeler” başlıklı (A) bölümünde ise; bankaların, döviz alım satım işlemleri ile menkul kıymetler borsasında aracı kurum sıfatıyla müşterileri adına yaptıkları menkul kıymet alım satımları hariç olmak üzere, yaptıkları bütün hizmetler veya satışlar dolayısıyla lehlerine tahakkuk edecek tutarları Tebliğde belirtilen şartlara uygun olarak fatura yerine düzenleyecekleri dekontlarla belgeleyecekleri belirtilmiştir. 435 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin “Finansman Şirketlerinin Düzenleyeceği Belge” başlıklı (2.) bölümünde ise 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansman şirketlerinin BSMV’ye tabi bütün hizmet veya satışlarını fatura yerine geçmek üzere düzenleyecekleri dekontlarla tevsik edecekleri düzenlemesine yer verilmiştir.
Buna göre, banka veya finansman şirketi olarak faaliyet göstermeyen, 6493 sayılı Kanun kapsamında ödeme kuruluşu olarak faaliyette bulunan/bulunacak olan Şirketinizin teslim ve hizmetlerinin fatura düzenlenmek suretiyle belgelendirilmesi gerekmektedir.
…
Kaynak: GİB ÖZELGE
Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
