Bu yazıda, bağımsız denetim yükümlülüğünü yerine getirmeyen şirketlere yönelik 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu kapsamında uygulanan idari para cezaları, finansal kısıtlamalar ve yönetimsel riskler ele alınmaktadır.
Bağımsız Denetim Yükümlülüğü: 20 Soru 20 Cevap
1. Hangi şirketler bağımsız denetime tabidir?
KGK tarafından yayımlanan kriterleri sağlayan anonim ve limited şirketler bağımsız denetime tabidir.
2. Denetçi atama zorunluluğu hangi kanuna dayanır?
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 397. maddesine.
TTK
Denetleme
A) Genel olarak
MADDE 397- (1) (Değişik: 26/6/2012-6335/18 md.) Dördüncü fıkra uyarınca denetime tabi olan anonim şirketlerin ve şirketler topluluğunun finansal tabloları denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yayımlanan
uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenir.
Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu içinde yer alan finansal bilgilerin, denetlenen finansal tablolar ile tutarlı olup olmadığı ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığı da denetim kapsamı içindedir.
(2) (Değişik: 26/6/2012-6335/18 md.) Denetime tabi olanlar, hazırlanmış olan finansal tablolarının denetimden geçip geçmediğini, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünü ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorundadır. Bu hüküm, yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu için de uygulanır. Denetime tabi olduğu hâlde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir.
(3) Şirketin ve topluluğun finansal tabloları ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, denetleme raporunun sunulmasından sonra değiştirilmişse ve değişiklik denetleme raporlarını etkileyebilecek nitelikteyse, finansal tablolar ile, birinci fıkra çerçevesinde yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu yeniden denetlenir. Yeniden denetleme ve bunun sonucu, raporda özel olarak açıklanır. Denetçi görüşünde de yeniden denetlemeyi yansıtan uygun eklere yer verilir.
(4) (Ek: 26/6/2012-6335/18 md.) 398 inci madde kapsamında denetime tabi olacak şirketler Cumhurbaşkanınca belirlenir.51
(5) (Ek: 28/3/2013-6455/80 md.) Dördüncü fıkra kapsamı dışında kalan anonim şirketler (…)52 bu fıkra hükümlerine göre denetlenir. Denetime ilişkin usul ve esaslar ile bu fıkra uyarınca denetim yapacak denetçilerin niteliklerine, uyacakları etik ilkelere, görev ve yetkilerine, seçilmelerine, görevden alınmalarına veya ayrılmalarına; denetimin ve denetim raporlarının içeriğine ve raporun genel kurula sunulmasına ilişkin hususlar Cumhurbaşkanınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Kanunun denetçinin sorumluluğuna ilişkin hükümleri, bu fıkra uyarınca denetim yapacak denetçilere de kıyasen uygulanır.51
(6) (Ek: 28/3/2013-6455/80 md.) Beşinci fıkra kapsamında denetime tabi olduğu hâlde söz konusu denetimi yaptırmayanların finansal tabloları ve yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu düzenlenmemiş hükmündedir.
(DİPNOTLAR: 51 2/7/2018 tarihli ve 700 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 192 nci maddesiyle 397 nci maddenin dördüncü fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde ve beşinci fıkrasında yer alan “Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca hazırlanan ve Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
52 21/10/2021 tarihli ve 7339 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle bu fıkranın birinci cümlesinde yer alan “ile 4572 sayılı Kanun kapsamındaki kooperatifler ve bunların bağımsız denetime tabi olmayan üst kuruluşları” ibaresi madde metninden çıkarılmıştır.)
3. Denetçi atamayan şirkete hangi ceza uygulanır?
17.686 TL tutarında idari para cezası uygulanır (2024 yılı itibarıyla).
TTK’nın ilgili maddesi;
Tescile davet ve ceza
MADDE 33- (1) Tescili zorunlu olup da kanuni şekilde ve süresi içinde tescili istenmemiş olan veya 32 nci maddenin üçüncü fıkrasındaki şartlara uymayan bir hususu haber alan sicil müdürü, ilgilileri, belirleyeceği uygun bir süre içinde kanuni zorunluluklarını yerine getirmeye veya o hususun tescilini gerektiren sebeplerin bulunmadığını ispat etmeye çağırır.
(2) (Değişik: 26/6/2012-6335/4 md.) Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicil müdürünün teklifi üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından bin (17.686) Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.15 (Dipnot-15: 24/12/2024 tarihli ve 32762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ticaret Bakanlığının 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre 2025 Yılında Uygulanacak Olan İdari Para Cezalarına İlişkin Tebliği ile bu bentteki 1/1/2025 ile 31/12/2025 tarihleri arasında uygulanacak idari para cezası miktarı metne parantez içinde siyah puntolarla işlenmiştir.)
(3) Süresi içinde kaçınma sebepleri bildirildiği takdirde, sicilin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesi, dosya üzerinde inceleme yaparak tescili gerekli olan bir hususun bulunduğu sonucuna varırsa, bunun tescilini sicil müdürüne emreder, aksi takdirde tescil istemini reddeder. Süresi içinde tescil isteminde bulunmayan veya kaçınma sebeplerini bildirmeyen kişinin ikinci fıkradaki cezayla cezalandırılması bu fıkra hükmünün uygulanmasına engel oluşturmaz.
4. Bu ceza nasıl uygulanır?
Ticaret sicil müdürünün teklifi üzerine, mahallin en büyük mülki amiri tarafından.
5. Denetçi atamayan şirket tescil işlemi yapabilir mi?
Hayır, tescil işlemleri için denetçi atanması zorunludur.
6. Denetimsiz finansal tablolar geçerli midir?
Hayır, TTK 397’ye göre bu tablolar düzenlenmemiş sayılır.
7. Denetimsiz tablolarla genel kurul yapılabilir mi?
Hayır, tablolar genel kurulda görüşülemez ve ibra yapılamaz.
8. Denetimsiz şirket kar dağıtabilir mi?
Hayır, denetlenmemiş mali tablolarla kar dağıtımı yapılamaz.
9. Sermaye artırımı yapılabilir mi?
Denetimsiz mali tablolarla sermaye artırımı veya azaltımı yapılamaz.
10. YMM veya SMMM bu tabloları onaylayabilir mi?
Hayır, denetimden geçmeyen tablolar yeminli mali müşavirlerce onaylanamaz.
11. Denetim eksikliği kredi alınmasını etkiler mi?
Evet, bankalar bağımsız denetimden geçmeyen şirketlere kredi vermeyebilir.
12. Kredi riski 100 milyon TL üzeri olan şirketler için ne gerekir?
Bağımsız denetimden geçmiş finansal tablolar sunulmalıdır.
13. Ticaret Bakanlığı şirketleri nasıl denetler?
KGK tarafından belirlenen şirket listesini Ticaret Sicil Müdürlüklerine iletir.
14. Cezaya itiraz edilebilir mi?
Evet, idari yargı yoluna başvurulabilir, ancak usule uygun itiraz şarttır.
15. Denetçi atamamak şirketin itibarını etkiler mi?
Evet, hem finansal kuruluşlar hem yatırımcılar nezdinde güven kaybı oluşur.
16. Azınlık hissedarları bu duruma karşı ne yapabilir?
TTK 531 ve 636/3’e göre mahkemeden şirketin feshini talep edebilirler.
b) Haklı sebeplerle fesih
MADDE 531- (1) Haklı sebeplerin varlığında, sermayenin en az onda birini ve halka açık şirketlerde yirmide birini temsil eden payların sahipleri, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden şirketin feshine karar verilmesini isteyebilirler. Mahkeme, fesih yerine, davacı pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme karar verebilir.
A) Sona erme sebepleri ve sona ermenin sonuçları
MADDE 636- (1) Limited şirket aşağıdaki hâllerde sona erer:
…
(3) Haklı sebeplerin varlığında, her ortak mahkemeden şirketin feshini isteyebilir. Mahkeme, istem yerine, davacı ortağa payının gerçek değerinin ödenmesine ve davacı ortağın şirketten çıkarılmasına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme hükmedebilir.
17. Denetçi atandıktan sonra geçmiş cezalar iptal olur mu?
Hayır, atama gecikmişse ceza yine uygulanır.
18. Denetçi atama süresi ne zamana kadar yapılmalıdır?
Şirketin bağımsız denetime tabi olduğunu öğrendiği yıl içinde yapılmalıdır.
19. Bağımsız denetim hangi tür raporları kapsar?
Finansal tablolar ve yönetim kurulu faaliyet raporları.
20. Bu yükümlülük ihlali başka hangi riskleri doğurur?
Şirket işlemlerinin geçersiz sayılması, ortaklık ilişkilerinin bozulması ve dava riski gibi ciddi sonuçlar doğurur.
Kaynak: TTK Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
