Ar-Ge faaliyetleri yürüten işletmelerin sıkça karşılaştığı konulardan biri de prototip geliştirme sürecinde yapılan harcamaların vergi mevzuatına göre nasıl değerlendirileceğidir. Özellikle TÜBİTAK destekli projeler ile şirketlerin kendi öz kaynaklarıyla yürüttüğü projelerde yapılan personel giderleri, malzeme alımları ve hizmet harcamaları, muhasebe ve vergi açısından farklı hükümlere tabi olabilir. Bu yazıda, 5746 sayılı Kanun kapsamında prototip harcamalarının Ar-Ge indirimi açısından durumunu açıklıyoruz.
TÜBİTAK Tarafından Desteklenen Projelerde Vergisel Uygulama
TÜBİTAK tarafından sağlanan hibe destekleri, özel bir fon hesabında izlenmekte ve bu tutarlar vergiye tabi kazancın tespitinde gelir olarak dikkate alınmamaktadır. Ancak bu desteklerle finanse edilen prototip geliştirme harcamaları (örneğin personel maaşları, ilk madde ve malzeme giderleri, dış hizmet alımları) da Ar-Ge indirimi kapsamına alınmaz. Çünkü 5746 sayılı Kanun’a göre, hibe tutarı ile karşılanan harcamalar indirime konu edilemez.
Kamu Desteği Olmaksızın Yürütülen Ar-Ge Projeleri
Şirketin kendi kaynakları ile finanse ettiği, herhangi bir kamu kurumu tarafından desteklenmeyen projelerdeki prototip geliştirme faaliyetleri için yapılan harcamalar ise Ar-Ge indirimi kapsamına alınabilir. Buradaki temel şart, projenin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylı bir Ar-Ge merkezi bünyesinde yürütülüyor olmasıdır. Bu durumda;
- Personel giderleri
- İlk madde ve malzeme giderleri
- Dışarıdan alınan test, analiz ve danışmanlık gibi hizmetler
gibi harcamalar Ar-Ge harcaması olarak kabul edilir ve kurum kazancından indirim konusu yapılabilir.
Prototip Harcamalarında Sınırlar ve İstisnalar
Ancak unutulmaması gereken bir detay var: Prototipten numune üretimi, tanıtım amaçlı ürün testleri ya da seri üretim planlamasına yönelik çalışmalar Ar-Ge kapsamında sayılmaz. Aynı şekilde, prototipin pazarlama sürecine geçilmesiyle birlikte yapılan harcamalar da Ar-Ge faaliyeti olarak kabul edilmez. Yani Ar-Ge indirimi uygulanabilmesi için yapılan harcamaların doğrudan ürün geliştirme ve teknik test amacı taşıması gerekmektedir.
Sonuç:
Prototip geliştirme sürecinde yapılan harcamaların Ar-Ge indirimi kapsamında değerlendirilebilmesi, projenin finansman yapısına ve hangi aşamada olduğuna göre değişir. TÜBİTAK destekli projelerde hibe ile karşılanan giderler indirim konusu yapılamazken, şirket kaynaklı projelerde bu giderler Ar-Ge indirimi kapsamında değerlendirilebilir.
10 Soru 10 Cevap
1. TÜBİTAK destekli projelerde yapılan harcamalar Ar-Ge indirimine girer mi?
Hayır, hibe ile karşılanan harcamalar indirim konusu yapılamaz.
2. Hangi harcamalar Ar-Ge indirimi kapsamına girer?
Personel giderleri, malzeme alımları, dış hizmet harcamaları ve kanunda sayılan diğer AR-GE harcamaları
3. Özel fon hesabı nedir?
Kamu hibeleri bu hesapta tutulur ve vergiye tabi kazanca dahil edilmez.
4. Şirketin kendi finanse ettiği Ar-Ge projelerinde harcamalar indirilebilir mi?
Evet, ilgili şartlar sağlanıyorsa indirime konu edilir.
5. Seri üretim harcamaları Ar-Ge sayılır mı?
Hayır, seri üretim planlaması Ar-Ge faaliyeti dışında kalır.
6. Prototip geliştirme hangi aşamaya kadar Ar-Ge kapsamındadır?
Ürünün pazarlanabilir hale geldiği ana kadar.
7. Reklam ve tanıtım amaçlı prototip harcamaları Ar-Ge kapsamına girer mi?
Hayır, bu tür harcamalar Ar-Ge indirimi dışındadır.
8. Destekli projelerde alınan fon gelir olarak kaydedilir mi?
Hayır, özel fonda izlenir ve gelir olarak dikkate alınmaz.
9. Dış hizmet harcamalarında sınır var mı?
Evet, toplam proje harcamasının %50’sini geçemez.
10. Ar-Ge projesi sona erdiğinde sonraki geliştirme süreci nasıl değerlendirilir?
Yeni bir Ar-Ge projesi olarak kabul edilirse indirim mümkün olur.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Gelir Kanunları Gelir Ve Kurumlar Vergileri Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-62030549-125[10-2021/184]-1304980 | 08.11.2022 | |
| Konu | : | TÜBİTAK tarafından desteklenen ve hibe desteği alan projeler ile herhangi bir kamu kurumu tarafından desteklenmeyen ve Ar-Ge merkezi bünyesinde yürütülen projelerde, prototip harcamalarının durumu | ||
| İlgi | : | … |
İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ve eki dilekçede;
– Şirketinizin 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanan Ar-Ge merkeziniz bünyesinde yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile TÜBİTAK tarafından desteklenen projelerinin bulunduğu,
– Hem TÜBİTAK tarafından desteklenen ve hibe desteği alan projeler kapsamında hem de herhangi bir kamu kurumu tarafından desteklenmeyen, şirketiniz kaynakları ile finanse edilen ve Ar-Ge merkeziniz bünyesinde yürütülen projeler kapsamında prototip geliştirme faaliyetlerinizin olduğu
belirtilerek, bahsi geçen projelerin devamı niteliğindeki ve ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirilen prototip geliştirme faaliyetleriniz çerçevesinde yapılan personel giderlerinin, ilk madde ve malzeme giderlerinin ve dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet alımı giderlerinin 5746 sayılı Kanun hükümleri kapsamında Ar-Ge indirimine konu edilip edilemeyeceği hususunda Başkanlığımız görüşü sorulmaktadır.
5746 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin;
– Birinci fıkrasında “Ar-Ge ve tasarım indirimi: Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı, 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. Cumhurbaşkanınca belirlenen kriterleri haiz Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı; Cumhurbaşkanınca Kurulunca belirlenen kriterleri haiz tasarım merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı yukarıdaki esaslar dâhilinde indirim konusu yapılabilir. Belirlenen kriterlere göre kanuni hadler içerisinde oranları ayrı ayrı veya birlikte farklılaştırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Ayrıca bu harcamalar, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır. Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda 213 sayılı Kanuna göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.“
– Yedinci fıkrasında ise, “Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerinde bulunanların; kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge ve yenilik projeleri ile tasarım projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler özel bir fon hesabında tutulur. Bu fon, 193 sayılı Kanun ve 5520 sayılı Kanuna göre vergiye tabi kazancın ve ilgili yılda yapılan Ar-Ge veya tasarım harcaması tutarının tespitinde dikkate alınmaz. Bu fonun, elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilâve dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğratılmış sayılır.”
hükümleri yer almaktadır.
Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliğinin “Ar-Ge ve yenilik sayılmayan faaliyetler” başlıklı 5 inci maddesinde, “(1) Aşağıda sayılan faaliyetler, bu Yönetmeliğin uygulanmasında Ar-Ge ve yenilik faaliyeti kapsamında değerlendirilmez:
…
i) Numune verilmek amacıyla prototiplerden kopyalar çıkarılıp dağıtılması ve reklam amaçlı tüketici testleri,“
açıklamasına yer verilmiş ve “Ar-Ge, yenilik ve tasarım harcamalarının kapsamı” başlıklı 7 nci maddesinde, Ar-Ge indirimine konu edilebilecek harcamalar sayılmış olup maddenin;
– birinci fıkrasında, “Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamında değerlendirilen harcamalar aşağıda yer almaktadır:
a) İlk madde ve malzeme giderleri:
1) Her türlü doğrudan ilk madde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ara mamul, yedek parça, prototip ve benzeri giderler ile 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre amortismana tabi tutulması mümkün olmayan maddi kıymetlerin iktisabına ilişkin giderleri kapsar.
2) Hammadde ve diğer malzeme stoklarından Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde fiilen kullanılan kısma ilişkin maliyetler Ar-Ge, yenilik ve tasarım harcaması kapsamındadır. Bu nedenle, henüz Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kullanılmamış olan hammadde ve diğer malzemelere ilişkin maliyet tutarlarının stok hesaplarında; kullanılan, satılan ya da elden çıkarılanların da stok hesaplarından mahsup edilmek suretiyle izlenmesi gerekir.
…
c) Personel giderleri:
1) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla çalıştırılan Ar-Ge veya tasarım personeliyle ilgili olarak tahakkuk ettirilen ve gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması kapsamında bulunan ücretler ile bu mahiyetteki giderlerdir. Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında geçirilen süreye isabet eden ve Bakanlar Kurulunca belirlenen sınırlar dâhilinde gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilen ücretler de Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilir.
2) Tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşmamak üzere, Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine katılan ve bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili destek personelinin gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması kapsamında bulunan ücretleri ile bu mahiyetteki giderler de personel gideri kapsamındadır.
…
d) Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler: Normal bakım ve onarım giderleri hariç olmak üzere, Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer kurum ve kuruluşlardan alınan; mesleki veya teknik destek, test, laboratuvar ve analiz hizmetleri, hukuki veya bilimsel danışmanlık hizmetleri ile bu mahiyetteki diğer hizmet alımları kapsamında yapılan ödemelerdir. Bu şekilde alınan hizmetlere ilişkin harcamalar, proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemez.
…“,
– ikinci fıkrasında, “Ar-Ge merkezlerinde yapılan bir harcamanın Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanın Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamında; tasarım merkezlerinde yapılan bir harcamanın indirime konu edilebilmesi için bu harcamanın münhasıran tasarım faaliyeti kapsamında yapılmış olması esastır.”
açıklamalarına yer verilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin “Nakit desteklerin izlenmesi” başlıklı 33 üncü maddesinde ise, “(1) Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde bulunanların, kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları hibe destekler, desteğin tabi olduğu mevzuat hükümlerine uygun olarak özel bir fonda izlenir.
(2) Bu fonda yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde gelir, Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının tespitinde Ar-Ge, yenilik ve tasarım harcaması olarak dikkate alınmaz.
(3) Bu fonun elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi hâlinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası ve gecikme faiziyle birlikte işletmeden tahsil edilir.
…”
açıklamaları yer almaktadır.
Uygulamaya ilişkin olarak açıklamaların yer aldığı 6 seri no.lu 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Genel Tebliğinin “Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin kapsamı” başlıklı 3 üncü maddesinde de, “…
(6) 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge faaliyeti, esas itibarıyla denemelerin son bulduğu, ilk üretimin yapıldığı aşamada sona erer. Ar-Ge projesi neticesinde elde edilen ürünün pazarlanabilir aşamaya geldiği andan itibaren Ar-Ge projesi bitmiş sayılır. Bu tarihten sonra yapılan harcamalar Ar-Ge harcaması kapsamında değerlendirilmez. Ancak, tamamlanan bir proje sonucunda elde edilen ürünün geliştirilmesi amacıyla yapılacak çalışmalar, yeni Ar-Ge projesi olarak değerlendirilir.
(7) Nihai ürünün oluşturulması aşamasında elde edilen ürünlerin kullanılabilirliğini ölçmek ve gerektiğinde değişiklik yapılmak üzere işletme içinde veya dışında test edilmesi amacıyla yapılan harcamalar Ar-Ge faaliyeti kapsamındadır. Ancak, ticari üretimin planlanması ve seri üretim sürecine ilişkin harcamalarla, ürünün tanıtılması amacıyla üretilip dağıtılan numuneler için yapılan harcamalar da Ar-Ge faaliyeti kapsamı dışındadır.”
açıklamaları yer almıştır.
Bu hüküm ve açıklamalara göre, 5746 sayılı Kanun çerçevesinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından onaylanan Ar-Ge merkeziniz bünyesinde yürütülen, herhangi bir kamu kurumu tarafından desteklenmeyen ve şirketiniz kaynakları ile finanse edilen projeler kapsamındaki prototip geliştirme faaliyetlerine ilişkin harcamaların (personel giderleri, ilk madde ve malzeme giderleri ve dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet alımı giderleri) ilgili Yönetmelik ve Genel Tebliğdeki açıklamalar çerçevesinde Ar-Ge indirimine konu edilmesi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, TÜBİTAK tarafından desteklenen projeleriniz kapsamındaki prototip geliştirme faaliyetiniz ile ilgili olarak sağlanan ve özel bir fon hesabında izlenen hibe desteğinin kurum kazancınızın tespitinde gelir olarak dikkate alınması söz konusu olmadığından, bu destekten karşılanan prototip geliştirme faaliyetlerine ilişkin harcamalarınızın (personel giderleri, ilk madde ve malzeme giderleri ve dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet alımı giderleri) da Ar-Ge indirimine konu edilmesi mümkün bulunmamaktadır.
…
ÖNERİLEN VİDEO İÇERİK
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
