Esnaf muaflığı, küçük ölçekli ticaret ve sanat faaliyetlerini kendi hesabına ve basit usullerle yürüten bazı kişilere gelir vergisi yükümlülüğünden istisna sağlayan bir uygulamadır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesi kapsamında düzenlenmiştir. Bu muafiyet, hem bireysel üretimi teşvik etmeyi hem de kayıt dışılığı azaltmayı amaçlar.
Peki, kimler esnaf muaflığından faydalanabilir? İşte kanunla belirlenmiş 10 grup:
- Sabit işyeri olmayan perakendeciler: Motorlu araç kullanmaksızın gezici olarak ya da işyeri açmadan perakende satış yapanlar. (Pazarda gıda, temizlik ürünü veya kıymetli ev eşyası satanlar bu kapsama girmez.)
- Gezici küçük zanaatkarlar: Kalaycı, hallaç, musluk tamircisi, kundura boyacısı, berber gibi doğrudan müşteriye hizmet veren, sabit işyeri olmayan sanatkârlar.
- Köyde yaşayan zanaatkarlar: Gezici olarak ya da Gelir Vergisi Kanunu’nun 47. maddesindeki basit usul şartlarını taşıyan köylüler.
- Basit nakliyeciler: Makinesiz teknelerle ya da tek hayvan arabasıyla yapılan taşımacılık faaliyetleri.
- Ara sıra taşımacılık yapan çiftçiler: Tarımsal araçlarını kullanarak düzenli olmamak kaydıyla ücretli nakliye hizmeti sunanlar.
- Evde üretim yapanlar: Motor gücü ya da dışarıdan işçi kullanmadan, evlerinde çorap, halı, örgü, nakış, erişte, tarhana gibi ürünleri imal edenler ve bu ürünleri yalnızca belirli koşullarda internetten veya geçici etkinliklerde satanlar.
- Hurda toplayıcıları: Sabit işyeri açmadan, kapı kapı dolaşarak hurda madde toplayanlar.
- Geleneksel zanaatkarlar: El dokuması, çini, bakır işleme, bastonculuk gibi kaybolmaya yüz tutmuş sanat dallarında faaliyet gösteren, kendi ürününü satan kişiler.
- Küçük ölçekli elektrik üreticileri: Konutlarının çatısında kurdukları 50 kW’a kadar yenilenebilir enerji sistemleriyle ürettikleri elektriğin fazlasını satanlar.
- Evde üretip internetten satanlar: Sanayi tipi üretim yapmayan ve ayrı bir işyeri açmadan, ürünlerini e-ticaretle satanlar. Bu kişilerin esnaf vergi muafiyet belgesi alması ve özel banka hesabı kullanması şarttır. Hasılat üst limiti 2025 itibarıyla 1.580.000 TL’dir.
Bu Haktan Kimler Yararlanamaz?
- Sabit işyeri açanlar,
- Ticarî, ziraî ya da meslekî faaliyetleri nedeniyle gelir/kurumlar vergisi mükellefi olanlar,
- Belirlenen yıllık hasılat sınırını aşanlar,
- Makine ve dış iş gücü kullananlar bu muafiyetten faydalanamaz.
Sonuç olarak, esnaf muaflığı özellikle küçük sermayeyle çalışan bireyler için büyük avantajlar sağlıyor. Ancak bu muafiyetten yararlanmak isteyenlerin belirtilen şartlara tam olarak uyması gerekiyor.
10 Soru 10 Cevap ile Esnaf Muaflığı
- Esnaf muaflığı nedir?
Küçük ölçekli ticari ve zanaat faaliyetleri için gelir vergisinden istisna sağlayan düzenlemedir. - Kimler bu muafiyetten yararlanabilir?
193 sayılı kanunun 9. maddesinde sayılan faaliyetleri yürüten kişiler. - Evde yapılan ürünlerin internetten satışı muaf mı?
Evet, sanayi tipi üretim yapılmazsa ve hasılat limiti aşılmazsa muafiyet geçerli. - Vergi muafiyet belgesi zorunlu mu?
Evet, e-ticaret yapanlar için bu belge zorunludur. - Hasılat limiti nedir?
2025 yılı için 1.580.000 TL. - Makine kullanılırsa muafiyet geçerli mi?
Hayır, sanayi tipi veya seri üretim makinesi kullanılamaz. - Hangi satış kanalları muafiyete uygundur?
E-ticaret, kermes, panayır, kamu tarafından belirlenen geçici satış alanları. - Vergi kesintisi nasıl yapılır?
Ticari hesaba yatan tutarlardan banka tarafından %4 stopaj kesilir. - Muafiyeti kimler kaybeder?
Şartları ihlal eden veya hasılat limiti aşan kişiler. - Esnaf muafiyeti kimleri kapsamaz?
Gelir/kurumlar vergisi mükelleflerini ve işyeri açanları kapsamaz.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI’NIN KONU HAKKINDAKİ ÖZET BİLGİLENDİRME YAZISI
Esnaf Muaflığından Kimler Yararlanabilir?
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde vergiden muaf esnafa ilişkin düzenlemelere yer verilmiş, kimlerin esnaf muaflığından yararlanacakları da aynı maddede sayılmıştır. Buna göre, ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretle çalışanlar gelir vergisinden muaftır.
1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler. (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç)
2. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı.
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan Gelir vergisi Kanununun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz bulunanlar. (51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar)
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dâhil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler; hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar. (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşayan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir)
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler.
6. Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.
7. Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar.
8. Gelir Vergisi Kanununun 47 nci maddesinde yazılı şartları haiz olanlardan kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar.
9.(7103 Sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle eklenen bent; Yürürlük: 27.03.2018) 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca lisanssız yürütülebilecek faaliyetler kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretimi amacıyla, sahibi oldukları veya kiraladıkları konutların çatı ve/veya cephelerinde kurdukları kurulu gücü azami (7420 Sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: 09.11.2022) 50 kW’a kadar (50 kW dâhil) olan (Kat maliklerince ana gayrimenkulün ortak elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan dâhil) yalnızca bir üretim tesisinden üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine satanlar (Bu bendin uygulanmasında üçüncü fıkra hükmü dikkate alınmaz.);
10.(7256 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle eklenen bent; Yürürlük: 1/1/2022 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 17.11.2020) Ayrı bir iş yeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu bent kapsamında esnaf muaflığından faydalanılabilmesi için Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi alınması, Türkiye’de kurulu bankalarda bir ticari hesap açılması ve tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır. Bankalar, bu bent kapsamında açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla %4 (bir ve üzeri işçi çalıştırıldığı durumda %2) oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve 98 ve 119 uncu maddelerdeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. İstihdama bağlı indirimli oranın uygulanması için ilgili ayda bir işçinin en az on gün süreyle çalıştırılması gerekir. Bu hasılat tutarı üzerinden ayrıca 94 üncü madde kapsamında tevkifat yapılmaz. Bu bent kapsamında elde edilen hasılatın 240.000 Türk lirasını (329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel tebliğ ile 1.1.2025 tarihinden itibaren 1.5800.000 TL) aşması hâlinde, mükellef izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir ve tekrar bu muafiyetten faydalanamaz. Bentte yer alan hasılat koşulu dışındaki diğer şartların ihlal edildiğinin tespit edilmesi hâlinde muafiyetten faydalanılamaz ve zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur. Bentte yer alan oranları ve tutarı, yarısına kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
