İşletmelerin yıl sonu bilançolarında yer alan “gelecek aylara” ve “gelecek yıllara” ait giderler, özellikle enflasyon düzeltmesi dönemlerinde önem kazanıyor. Bu hesaplara yapılan düzeltme farkları nasıl muhasebeleştirilir? Gider olarak dikkate alınabilir mi? Bu yazıda 2023 yılı bilançoları özelinde Gelir İdaresi’nin yaklaşımını anlatıyoruz.
180 ve 280 Numaralı Hesaplar Nedir?
180 Gelecek Aylara Ait Giderler ve 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler hesapları, şirketlerin gelecekteki dönemler için önceden yaptığı ödemeleri takip ettiği hesaplardır. Örneğin:
- 2024 yılında ödenecek bir kira bedeli 2023’te ödenmişse, bu tutar 180 veya 280 hesapta izlenir.
Enflasyon Düzeltmesinde Durum Nedir?
Vergi Usul Kanunu’na göre bu hesaplar:
- Parasal olmayan kıymet sayılır.
- Bu nedenle enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.
2023 sonu itibarıyla bu hesaplarda yer alan tutarlar düzeltme katsayısı ile yeniden hesaplanır ve düzeltme farkı oluşur.
Bu Farklar Gider Olarak Yazılır mı?
Hayır. 2023 yılı enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan farklar:
- Gider olarak yazılamaz.
- Beyannamede “kanunen kabul edilmeyen gider” olarak gösterilmelidir.
Bu kural, sadece 2023 yılından gelen düzeltme farkları için geçerlidir.
Muhasebe İşleyişi Nasıl Olmalı?
- 280 No.lu hesaptaki tutar, zamanı geldiğinde 180 No.lu hesaba aktarılır.
- 180 No.lu hesaptaki düzeltme farkı ayrıntılı alt hesaplarda izlenerek gider hesaplarına aktarılır.
- Ancak 2023’e ait düzeltme farkı gider yazılamaz. Muhasebede gösterilse bile vergi matrahına eklenir.
Püf Noktası: Beyanname Döneminde Ne Yapılmalı?
2024 yılı beyannamesi hazırlanırken:
- 2023 kaynaklı bu düzeltme farkı giderler içinde yer alsa bile,
- “Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler” satırına yazılarak matraha eklenmelidir.
20 Soru 20 Cevap
180 hesabı nedir?
Peşin ödenmiş ancak cari döneme ait olmayan giderlerin izlendiği hesaptır.
280 hesabı nedir?
Gelecek yıllara ait peşin ödenmiş giderlerin kaydedildiği hesaptır.
Bu hesaplar enflasyon düzeltmesine tabi midir?
Evet.
Parasal olmayan kıymet sayılırlar mı?
Evet.
Düzeltme farkı nasıl hesaplanır?
Kayıt tarihine göre belirlenen katsayı ile.
2023 kaynaklı fark gider olabilir mi?
Hayır.
Beyannamede nasıl gösterilir?
Kanunen kabul edilmeyen giderler satırında.
280’den 180’e aktarım yapılır mı?
Evet, yılı geldiğinde yapılır.
180’den gider hesaplarına aktarım nasıl olur?
Alt hesaplar aracılığıyla düzeltme farkı dahil edilerek yapılır.
Düzeltme farkı vergi matrahını etkiler mi?
Evet, matraha eklenir.
Vergi idaresi bu uygulamayı nasıl değerlendirir?
Zorunlu ve kontrol edilen bir işlemdir.
Düzeltme farkı nasıl muhasebeleştirilir?
Gider hesabı borç, ilgili düzeltme farkı hesabı alacak.
Düzeltme farkları sermaye ile ilişkilendirilebilir mi?
Hayır, gider hesaplarında izlenir.
Bu farklar ileriki yıllarda gider olabilir mi?
Hayır, 2023 kaynaklı ise hiçbir zaman olamaz.
Yanlış beyan durumunda ne olur?
Vergi ziyaı cezası doğabilir.
Düzeltme farkı ayıklanmazsa ne olur?
Yanlış matrah hesaplanır, risk doğar.
Gelecek yıla ait kira gideri hangi hesapta izlenir?
280-Gelecek Yıllara Ait Giderler.
Katsayı seçimi nasıl yapılır?
VUK Tebliğlerine göre yıl bazında belirlenir.
Yevmiye defterinde bu işlem nasıl gösterilir?
Standart hesap numaraları ve açıklamalarla kaydedilir.
Bu kurallar hangi yıl geçerlidir?
2023 sonu bilançoları ve 2024 beyan döneminde geçerlidir.
ÖRNEK ÖZELGE
| T.C. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI İzmir Defterdarlığı Gelir Kanunları Usul Grup Müdürlüğü |
| Sayı | : | E-67854564-105[1741-9497]-219334 | 21.04.2025 | |
| Konu | : | Gelecek Aylara/Gelecek Yıllara Ait Giderler de Enflasyon Düzeltmesi | ||
İlgide kayıtlı özelge talep formunuzun incelenmesinden, 31/12/2023 tarihli bilançonuzun enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu “180-Gelecek Aylara Ait Giderler” ve “280-Gelecek Yıllara Ait Giderler” hesaplarında oluşan düzeltme farklarının 2024 yılında ilgili gider hesaplarına kaydedilip kaydedilmeyeceği hususunda Defterdarlığımız görüşünü talep ettiğiniz anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun;
– Mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında, “A)Malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler aşağıdaki hükümlere göre enflasyon düzeltmesine tâbi tutulur.
…
2.Bu maddenin uygulanmasında;
a) Parasal olmayan kıymetler; parasal kıymetler dışındaki kıymetleri,
b) Parasal kıymetler; Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.),
…
3.Düzeltme işleminde aşağıdaki tarihler esas alınır:
…
b) İlk madde ve malzeme, ticari mallar, yarı mamul ve mamul stokların maliyetine dahil edilen unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar, gelecek aylara ve yıllara ait giderler, maddî duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, maddî olmayan duran varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, özel tükenmeye tâbi varlıklar ve bu varlıkları oluşturan unsurlar, yıllara sarî inşaat ve onarım hakedişleri, haklar ve şerefiyeler için; defterlere kayıt tarihi (Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.).
…
7.Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. …”,
– Geçici 33 üncü maddesinde, “…
31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.
…
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.”
hükümleri yer almaktadır.
Ayrıca, 2023 hesap dönemi sonuna ve düzeltme şartlarının gerçekleşmesine/varlığına bağlı olarak (geçici vergi dönemleri dâhil) izleyen hesap dönemlerine ilişkin olarak enflasyon düzeltmesine tabi tutulacak mali tablolar ile yapılacak düzeltme işlemlerinin usul ve esasları 555, 560 ve 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile belirlenmiş, 165, 170, 175, 176 ve 181 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde de enflasyon düzeltmesi uygulaması ile ilgili ilave düzenlemeler/açıklamalar yapılmış olup, 176 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinin “10.2. Gelecek dönemlere ait giderler” başlıklı bölümünde; “555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin ekinde yer alan listelerde parasal olan ve olmayan kıymetler listelenmiş, “180 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderler” ve “280 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken gelecek yıllara ait giderler” parasal olmayan kıymet olarak sayılmıştır.
Dolayısı ile dönem sonu itibari ile söz konusu hesaplarda yer alan tutarların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmektedir.
…
Diğer taraftan, örnekteki gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkı 2023 hesap döneminden kaynaklandığı için gider olarak dikkate alınmayacak, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilecektir.” açıklamaları yer almaktadır.
Bu bağlamda, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan kâr/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilmekte ve bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmamakta, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmemektedir.
Diğer taraftan, 555 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 9 uncu maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre, nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dâhil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal olmayan kıymetler bu Tebliğ eki listelerde (EK 1 ve EK 2), Tek Düzen Hesap Planında izlendikleri hesap kodları ile gösterilmek suretiyle, yer almakta olup, söz konusu listelerden parasal olmayan kıymetleri ihtiva eden (EK 2) listede “180 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderler” ve “280 Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken gelecek yıllara ait giderler” de bulunmaktadır.
Bunun yanı sıra, tekdüzen muhasebe sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmış olup, söz konusu Tebliğin Muhasebe Usul ve Esasları /V-Tekdüzen Hesap Çerçevesi, Hesap Planı ve Hesap Planı Açıklamaları başlığı altında yer alan C-Hesap Planı Açıklamaları bölümünde;
“180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER Bu hesap, peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.
İşleyişi: Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin olarak ödenen giderler, bu hesabın borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesaba alacak verilmek suretiyle ilgili gider hesabına aktarılır.
280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER Bu hesap, peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek yıllara ait giderleri izlemek için kullanılır.
İşleyişi: Gelecek yıllarla ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek olan peşin ödenen giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. ilgili hesap dönemlerinde bu hesabın alacağı karşılığında dönen varlıklardaki “Gelecek Aylara Ait Giderler” hesabına gerekli aktarmalar yapılır. “
açıklamalarına yer verilmiştir.
Buna göre, gelecek bir hesap dönemine ait olarak peşin ödenen giderlerin izlendiği “180- Gelecek Aylara Ait Giderler” ve “280- Gelecek Yıllara Ait Giderler” hesaplarının, esas itibariyle, enflasyon düzeltmesi uygulamasında “parasal olmayan kıymet” olarak kabul edilmesi ve düzeltmeye tabi tutulması gerekmektedir.
Ayrıca, enflasyon düzeltme farkı ihtiva eden 280 No.lu hesabın, 180 No.lu Hesaba aktarımının, enflasyon düzeltme farkı da dikkate alınarak (alt hesapta izlenecek şekilde) yapılmasının yanı sıra, enflasyon düzeltme farkı ihtiva eden 180 No.lu hesaptan ilgili gider hesabına aktarımların da enflasyon düzeltmesi farkı dahil tutar üzerinden yapılması icap etmektedir.
Öte yandan, parasal olmayan kıymet mahiyetindeki söz konusu hesapların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan farklardan 2023 hesap döneminden kaynaklanan kısmının, gider olarak dikkate alınmaması, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilmesi gerektiği tabiidir.
…
Kaynak: GİB Özelge Yasal Uyarı: Bu içerikte yer alan bilgi, görsel, tablolar, açıklama, yorum, analiz ve bir bütün olarak içeriğin tamamı sadece genel bilgilendirme amacıyla verilmiştir. Kişi veya kuruma özel profesyonel bir bilgilendirme ve yönlendirmede bulunma amacı güdülmemiştir. Konu ile benzerlik gösterse de her işletmenin kendi özel şartları nedeniyle farklı durumları olabilir. Bu nedenle, bu yazıda belirtilen içerikte yola çıkarak işletmenizi etkileyecek herhangi bir karar alıp uygulamaya geçmeden önce, uzmanına danışmanız menfaatiniz gereğidir. Muhasebenews veya ilişkili olduğu kişi veya kurumlardan hiç biri, bu belgede yer alan bilgi, tablo, görsel, görüş ve diğer türdeki tüm içeriklerin özel veya resmi, gerçek veya tüzel kişi, kurum ve organizasyonlar tarafından kullanılması sonucunda ortaya çıkabilecek zarar veya ziyandan sorumlu değildir.
